تهوع در بارداری در طب سنتی با راهکارهایی قابل درمان است.
تهوع و استفراغ یکی از مشکلات شایع دوران بارداری است.
همه ما در اطراف خود زنان بارداری را می بینیم که برای مدتی گرفتار این عارضه هستند.
اگر شما بانویی هستید که قصد بارداری دارید یا هم اکنون باردار هستید، پس این مقاله برایتان مفید خواهد بود.
در بررسی انجام شده در ایران، تهوع و استفراغ بارداری در حدود 70% زنان دیده می‌شود.
که 37% موارد خفیف، 46% متوسط و 16% موارد شدید بوده است.
حالت تهوع معمولا صبح‌ها بدتر است و به همین دلیل به آن «بیماری صبحگاهی» هم گفته می‌شود.
اما ممکن است در ساعات دیگر روز هم وجود داشته باشد.
این مسئله، مشکلات و عوارض زیادی را در زنان باردار ایجاد می‌کند.
- خستگی
- تحریک پذیری
- ضعف و کاهش انرژی
- از دست دادن روزهای کاری در زنان شاغل
- کاهش آمادگی تولد نوزاد
از جمله عوارض قابل توجه در این دسته از بانوان است. همچنین در بارداری‌های دو قلو علائم شدیدتر است.
تهوع در بارداری از چه زمانی شروع می شود؟
تهوع بارداری معمولا از هفته 8 یا 9 بارداری شروع می‌شود.
اما خبر خوب این است که حداقل 50% موارد تا هفته 14 بارداری و 90% موارد نیز تا هفته 22 بارداری خود به خود از بین می‌روند.
تنها در 1% موارد تهوع به حدی شدید است که سبب کاهش وزن و کمبود آب و الکترولیت شده و نیاز به درمان جدی تر و بستری خواهد داشت.
موارد خفیف و متوسط تهوع و استفراغ، مشکلی برای رشد جنین و زایمان به وجود نخواهد آورد.
علت تهوع در بارداری چیست؟
علت دقیق تهوع و استفراغ بارداری نامشخص است، اما دلایلی برای آن مطرح شده که شامل:
- افزایش سریع هورمون‌هایی مانند استروژن و گنادوتروپین جفت
- عفونت هلیکوباکتری معده
- استعداد ژنتیکی
- مسائل روحی و روانی
است.
تهوع در دوران بارداری چگونه درمان می شود؟
اما نگران نباشید، راهکارهای مختلفی برای کاهش و یا حتی رفع این مشکل وجود دارد که در ادامه به شما می‌گوییم.
درمان‌های غیر دارویی
درمان‌های غیر دارویی که به شما برای گذر از این دوران کمک می‌کند:
- عوامل تحریک کننده را بشناسید و از آن اجتناب کنید.
- معده خود را خصوصا برای مدت طولانی خالی نگه ندارید.
- وعده‌های غذایی را در حجم کم مصرف کنید.
- غذا را در زمانی که حالت تهوع کمتری دارید، میل کنید.
- از مصرف غذاهای چرب و سرخ کردنی تا حد امکان بپرهیزید.
- غذا و میوه‌ها را در وعده‌های جداگانه مصرف کنید.
- مایعات را در حجم کمتر، اما به دفعات بنوشید و مراقب باشید که دچار کم آبی نشوید.
- مایعات و غذاهای سرد معمولا بهتر تحمل می‌شوند. البته در مصرف آنها افراط نکنید و مایعات و خوراکی‌های بسیار یخ هم مصرف نکنید.
- به آرامی، محل خواب خود را ترک کنید .
- کمی بیسکویت یا نان خشک و آب در کنار رختخواب خود داشته باشید، و صبح‌ها، پیش از حرکت و برخاستن از بستر، کمی از آنها میل کنید.
- دندان‌ها را بلافاصله پس از غذا خوردن مسواک نزنید. اجازه بدهید غذا از معده عبور کند، تا دچار تهوع و استفراغ نشوید، یا لااقل غذای خورده شده را برنگردانید.
- اگر بزاق دهانتان زیاد بود، این مشکل با شستشوی دهان تا حدی بهتر می‌شود.
- تا حد امکان استراحت کنید. خستگی، حالت تهوع شما را بدتر می‌کند.
درمان‌های دارویی
درمان‌های دارویی نیز برای رفع این مشکل وجود دارند که بنا به صلاحدید پزشک تجویز می‌شوند:
- ویتامین ب6 خط اول درمان بوده و ممکن است به همراه سایر داروهای ضد تهوع تجویز شود. البته در برخی مطالعات نیز تاثیر چندانی نداشته است.
- ضد تهوع‌هایی مانند دیمن هیدرینات، متوکلوپرامید، اندانسترون یا پرومتازین داروهای دیگری هستند که تنها با نظر پزشک قابل تجویز هستند. این داروها بر حسب شدت مشکل و تحمل بیمار به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز می‌شوند. (هشدار جدی: از مصرف خودسرانه این داروها بپرهیزید).
- در صورت تداوم مشکل، ادامه درمان و تزریق سرم برای جلوگیری از کم آب شدن بدن در بیمارستان انجام خواهد شد.
درمان‌های طب مکمل
برخی روش‌های طب مکمل، برای کاهش تهوع بارداری استفاده شده است. یکی از این روش ها، طب سوزنی است که در برخی مطالعات انجام شده بر روی زنان باردار تاثیر مثبتی داشته و در برخی مطالعات نیز بی اثر بوده است. در صورتی که تمایل داشتید که از این روش استفاده کنید، با پزشک خود مشورت کنید و نزد یک متخصص طب سوزنی ماهر بروید.
استفاده از گیاهان دارویی نیز یکی از روش‌های متداول و پرمصرف است. یکی از گیاهان پرمصرف در این زمینه زنجبیل است. تاثیر زنجبیل متغیر بوده و گاهی ممکن است عوارض گوارشی مانند رفلاکس، درد معده یا تداخل با برخی داروها (مانند ضدانعقادها) داشته باشد. بنابراین اگر قصد استفاده از گیاهان دارویی را داشتید، این مطلب را با پزشک خود در میان بگذارید. توصیه ما به شما این است که با یک متخصص طب ایرانی مشورت کنید، تا با رویکرد طب ایرانی، و متناسب با شرایط شما، داروی گیاهی مناسب را تجویز نماید. درمان تهوع در بارداری در طب سنتی با توصیه‌ها و تدابیر مختلفی انجام می‌شود که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
درمان تهوع در بارداری با طب سنتی
در یک بارداری طبیعی، ممکن است به خاطر وجود مواد زائد در بدن و دستگاه گوارش، علائمی مانند تهوع، استفراغ، درد سر دل یا افزایش بزاق دهان ایجاد شود. شدت این علائم، در افراد با مزاج های مختلف و جنسیت جنین متفاوت است.
در طب ایرانی، علل و عوامل مختلفی برای به وجود آمدن این علائم عنوان شده است. در ابتدای بارداری، دوره‌های ماهیانه متوقف شده و دفع خون قاعدگی (به عنوان یکی از راه های پاکسازی بدن زن) صورت نمی گیرد. از طرفی، جنین نیز کوچکتر از آن است که به غذای زیادی نیاز داشته باشد. برای همین، مواد زائد موجود که بیش از نیاز مادر است ایجاد مشکل می‌کند. و به همین علت است که در ماه‌های بعدی بارداری، وقتی که جنین رشد کرده و نیاز به غذای بیشتری دارد، معمولا این علائم از بین می‌رود.
در برخی از خانم‌های باردار، دلایل دیگری مانند ضعف معده یا کبد، سوء مزاچ یا وجود مواد زائد در دستگاه گوارش، سبب ایجاد تهوع و استفراغ می‌شود. معمولا در چنین شرایطی، اگر علائم به حدی نباشد که به مادر یا جنین آسیبی وارد کند، نیاز به اقدام خاصی نیست و با دفع مواد زائد از طریق استفراغ، و بزرگ تر شدن جنین، علائم خود به خود کاهش خواهد یافت.
بنابراین اگر قصد دارید بچه دار شوید، بهتر است چند ماه قبل از اقدام برای بارداری، با یک متخصص طب ایرانی مشورت کنید، تا مشکلات احتمالی از قبیل سوءمزاج یا ضعف دستگاه گوارش شما را برطرف کرده و آن را تقویت نماید.
توصیه‌های کاربردی درمان تهوع در بارداری با طب سنتی
اگر هم در حال حاضر باردار هستید، این توصیه‌های کاربردی را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
غذاها
- غذاها را در حجم کم و در وعده‌های متعدد میل کنید.
- سعی کنید غذاهای زودهضم میل کنید تا معده و دستگاه گوارش به راحتی از پس هضم آن برآید، مثل گوشت پرندگان و خورش‌ها.
- از خوردن غذاهای دیرهضم که اخلاط و مواد زائد زیادی تولید می‌کند، بپرهیزید، مانند نان و بیسکوییت‌های خمیر، ماکارونی، آش رشته، هلیم، الویه، فست فودها، قارچ، پنیر پیتزا، پنیر خامه ای، گوشت گاو و شتر.
- غذاهای خیلی شیرین یا خیلی چرب نخورید.
- در این دوره از خوردن غذایی که میل به آن ندارید یا حتی از آن متنفرید پرهیز کنید؛ حتی اگر آن غذا، مقوی ترین غذا باشد!
- به غذاها ادویه های خوش بو اضافه کنید.
میوه‌ها
- مربای بالنگ، زنجبیل، به و سیب برای شما مفیدند. البته به شرطی که شهد مربا مصرف نشود و بیشتر خود میوه استفاده شود.
- به را کباب کنید و بعد از غذا، یا بین وعده ها میل کنید. رب به هم گزینه خوبی می‌تواند باشد.
- نوشیدن آب سیب یا گلابی و میوه‌هایی مانند ریواس، آلو و گلابی نیز مفید خواهد بود.
- چند دانه از انار ترش و شیرین را میتوانید بعد از غذا بمکید. شربت انار هم به خصوص اگر به آن نعنا اضافه شود، بسیار کمک کننده است.
آداب غذا خوردن
- غذاها و خوراکی‌هایی که رطوبت بالایی دارند را کمتر مصرف کنید، مانند هندوانه.
- در هنگام صرف غذا از مواجهه با مطالب ترسناک و غمناک دوری کنید. و پای تلویزیون، اخبار یا موقع چک کردن فضای مجازی، چیزی نخورید! حتی الان که این مقاله را مطالعه می کنید!!
- ادویه‌های تند، و سبزی‌های تند و تیز مانند ترب، تره، خردل تازه یا سیر و پیاز تازه را زیاد مصرف نکنید. سبزی‌هایی مانند ریحان و نعنا برای شما مناسب‌تر هستند.
- مصرف ترشی‌های طبیعی مانند زرشک، انار ترش، لیمو یا سماق در صورتی که برای شما منعی نداشته باشند، مفید است.
- معده خود را با غذاهای خوش طعم و مواردی مثل مویز یا دانه انار تقویت کنید. میتوانید در این زمینه با پزشک خود مشورت نمایید.
- سکنجبین نیز در تهوع‌های بارداری می تواند سودمند باشد.
تحرک
- پیاده روی منظم و آرام، به بهبود هضم و کاهش تهوع کمک زیادی می‌کند.
- به طبیعت بروید و از دیدن منظره های پردرخت، صدای آب، آواز پرندگان و هوای تازه لذت ببرید.
خواب
- سعی کنید خواب کافی و به موقع داشته باشید. استراحت و دوری از کار سنگین به کاهش تهوع شما کمک می‌کند.
ماساژ
- ماساژ ملایم دست‌ها و پاهایتان به کاهش تهوع شما کمک می‌کند.
گل‌های خوشبو و شربت‌های گیاهی
- گل‌های با عطر ملایم و میوه‌هایی مانند بهارنارنج، لیمو، سیب، به و گلابی را ببویید.
- اگر یبوست دارید، از شربت آلو، تمرهندی، ترنجبین یا شربت عناب کمک بگیرید.
- گاهی در هنگام تهوع به صورت خود آب خنک یا گلاب اسپری کنید.
در صورتی که با این راهکارها، حالت تهوع یا استفراغ از بین نرود، بهتر است با یک پزشک متخصص طب ایرانی مشورت کنید تا با توجه به خصوصیات فردی شما، تدابیر لازم را تجویز نماید.
ویرایش: دکتر فاطمه مرادی (مدیر کارگروه تدابیر بارداری)