خام گیاه خواری یکی از روش‌های درمانی بوده که چندین سال است در کشورمان باب شده و اخیرا طرفداران بیشتری در بین هموطنان ما پیدا کرده است. امروزه کتاب‌ها، نشریات و صفحات اینترنتی زیادی در زمینه معرفی و گسترش این شیوه تلاش می‌کنند.شکی نیست که آنچه امروزه با عناوین مذکور در ایران رواج دارد منشا خارجی دارد؛ چرا که حتی نویسندگان ایرانی و فارسی زبانی که مطلبی در این رابطه نشر داده اند به منابع و اشخاص خارجی استناد می کنند.

خام‌خوار مطلق

با دقت بیشتر می توان دریافت که خام ‌گیاه خواری حداقل سه روش اجرا دارد. برخی از مروجان این روش معتقد به عدم پختن و حرارت دیدن غذاها هستند که می توان آن‌ها را خام‌خوار مطلق نامید. شعار این افراد «قابلمه را فراموش کن» است.

گیاه‌خوار مطلق

برخی دیگر پختن غذا را مجاز می‌دانند ولی تمامی محصولات حیوانی حتی تخم‌مرغ و لبنیات را هم بر خود منع می‌کنند که می‌توان بر آنها گیاه‌خوار مطلق نام نهاد.

نیمه گیاه خوار

دسته دیگری هم هستند که به علت مشاهده عوارض دو روش فوق که از آن جمله می‌توان به کم خونی، مشکلات گوارش مثل نفخ و سوء‌هاضمه، ضعف بدنی و ریزش مو اشاره کرد برخی مواد مغذی نظیر تخم‌مرغ را مجاز می‌دانند یا توصیه به مصرف برخی مکمل‌ها می‌کنند و یا برخی اوقات از گوشت یا فراورده‌های دریایی بهره می‌برند. این دسته را می‌توان نیمه‌گیاه‌خوار دانست.

اغلب بیمارانی که از روش‌های خام ‌گیاه‌ خواری استفاده و دیگران را به بهره‌بردن از آن تشویق می‌کنند می‌گویند ما مبتلا به بیماری‌هایی از قبیل:

• دیابت
• فشار خون
• چربی خون
• اسید اوریک بالا (نقرس)
• و اضافه وزن

بوده‌ایم و با این روش کاملا درمان شده‌ایم. از طرف دیگر بسیاری از پزشکان با بیمارانی مواجه شده‌اند که در اثر دریافت رژیم‌های مورد بحث دچار عوارض خفیف تا شدید آن شده و مجبور به انجام روش‌های درمانی دیگری برای رفع مضرات آن گردیده‌اند. البته برخی از عوارض این روش‌ها پس از گذر زمان رخ می‌دهد و زمانی فرد متوجه آن می‌شود که آن عارضه خود به بیماری مستقلی بدل شده است. از این میان می‌توان به ابتلا برخی خانم‌هایی که رژیم‌های لاغری شدید می‌گیرند به کم‌کاری تیرویید نام برد.

درمانگران طب سنتی در این گیر و دار از طرف مردم با دو پرسش مواجه می‌شوند. اول اینکه نظر طب سنتی درباره این رژیم ها چیست؟ سوال دوم مورد تایید بودن یا نبودن این روش از جانب دین اسلام است.

خام گیاه خواری از نظر طب سنتی

اگر بخواهیم به طور کوتاه به سوال اول پاسخ دهیم باید گفت که طب سنتی ایران برای افرادی که به اصطلاح مواد زاید زیادی در بدن دارند و به بیماری‌های ناشی از آن مثل:

• نقرس
• پرخونی (غلبه خلط دم)
• و چاقی مرضی

دچار شده‌اند.

توصیه به کم کردن خوراک می‌کند که از این میان می‌توان به کم کردن حجم یا کاهش مصرف غذاهای مغذی‌تر اشاره نمود. در متون طب سنتی روزه‌داری و کم خوردن را درمان بیماری‌هایی که به راحتی درمان نمی‌شوند؛ دانسته شده است. افرادی هم که به علت قدرت هضمشان نمی‌توانند، خالی بودن معده و کم خوردن را تحمل کنند به مصرف غذاهای با مواد مغذی کمتر نظیر برخی سبزیجات و آش‌ها توصیه شده‌اند.

نکته بسیار حیاتی در این میان توجه به ویژگی‌های فردی بیمار از جمله:

• قوت و ضعف بدنی
• میزان توانایی معده در هضم
• تحمل روزه‌داری
• مزاج بدنی
• سن
• فصل
• اقلیم منطقه سکونت
• شغل
• و وجود بیماری‌های همزمان

است.

از طرف دیگر با توجه به قوت بیمار و اینکه آیا بیماری حاد یا مزمن است شدت کاهش تغذیه و کم خوردن تنظیم می‌شود. مسلم است که با دقت و ریزبینی هم موارد ممنوعیت در برخی شرایط وجود دارد و هم با لحاظ کردن این موارد عوارض این روش کاهش می‌یابد. البته در متون اصیل طب سنتی پختن برخی داروها و تهیه غذاهای مختلف از خوراکی‌های گیاهی و حیوانی بسیار به چشم می‌خورد و مصرف گوشت نیز با ذکر نکات لازم برای تولید خون و تحرک و نشاط زندگی ضروری شمرده شده است.

خام گیاه خواری از نظر اسلام

در پاسخ به سوال دیگر باید گفت بهترین مرجع دریافت پاسخ آن علمای دین ومراجع تقلید هستند ولی با توجه به دلایلی که مروجان خام‌گیاه خواری ارایه می‌کنند ذکر چند نکته جالب توجه است:

– بیشترین دلیلی که امروزه از افراد مذکور می‌شنویم آن است که در روایت آمده معده خود را گورستان حیوانات نکنید. که منظور خوردن زیاد گوشت است. ولی برداشت این افراد از این روایت نهی مطلق گوشت می‌باشد. در حالی‌که خداوند در قرآن کریم گوشت پرندگان را از جمله نعمت‌های بهشتی عنوان می‌کند. همچنین حضرت ابراهیم (ع) برای میهمانان خود گوساله بریان می‌برند. در روایت مهمی که مورد قبول کتب شیعه و سنتی است و شکی در صدور آن نمی‌باشد هم ذکر شده که پیامبر اکرم(ص) با حضرت علی (ع) گوشت پرنده -آن هم بریان شده- تناول فرمودند.

 -از طرف دیگر روایاتی وجود دارد که عدم مصرف گوشت بیش از چهل روز را نهی و آن را عامل بدخلقی دانسته‌اند. همچنین در روایت از گوشت با عنوان سید طعام‌ها نام برده شده است. برای مطالعه در مورد روایت مرتبط با مصرف فراورده‌های حیوانی شما را به مطالعه کتاب دانشنامه احادیث طبی آیت الله ری‌شهری ارجاع می‌دهم.

– همچنین برخی روایات غذای پخته شده و گرم را دارای برکت دانسته‌اند. پس در سیره و گفتار چهارده معصوم علیهم السلام شواهدی بر ضد ادعای خام‌گیاه‌خواری وجود دارد.

نتیجه گیری

در مجموع می‌توان گفت رژیم‌ خام گیاه خواری از دیدگاه شرعی و طب سنتی ایران مورد پذیرش نیستند و تنها با ملاحظات مطرح شده در زمینه طبی و شرعی و آن هم تحت نظر پزشک متخصص طب سنتی و برای موارد خاصی از افراد مبتلا با تعدادی از بیماری‌های مشخص مفید خواهد بود. ادامه این رژیم‌ها هم پس از رفع بیماری می‌تواند موجب ضرر شود. همچنین آموزه‌های اسلامی و منابع طب سنتی هر دو ضمن تاکید بر کم‌خوری و پرهیزهای خاص بر تقویت بدن با مصرف خوراکی‌هایی نظیر گوشت تاکید و از عدم مصرف آن منع می‌کنند.

لازم به ذکر است که در منابع تغذیه و پزشکی جدید نیز به عوارض این روش‌ها اشاره شده است. هر چند فواید گیاه‌خواری نیز در برخی پژوهش‌ها عنوان شده ولی باید دانست که طب سنتی ایران و نیز آیین اسلام هم مخالف افراط و هم مخالف تفریط است. یعنی در صورتی که افراد از پرخوری، عدم رعایت آداب تغذیه صحیح یا افراط در مصرف مواد بسیار مغذی پرهیز کنند هیچ‌گاه به بیماری‌های ناشی از پرخوری و بدخوری که در جامعه ما نیز شایع است دچار نمی‌شوند تا با پناه بردن به خام‌گیاه‌خواری دچار عوارض دیگری نیز شوند.