درمان بی‌خوابی با طب سنتی ایران نیز همانند طب رایج انجام می‌شود. برای درمان بی‌خوابی با طب سنتی ایران، مهمترین گام یافتن علت بی‌خوابی و سپس برطرف کردن آن است.
بی‌خوابی از نظر طب رایج
بی‌خوابی یک مشکل شایع است که در درازمدت اثرات قابل ملاحظه‌ای بر وضعیت روانی، شغلی و جسمی افراد می‌گذارد.
اگر شما با مشکل:
- به خواب رفتن (کلنجار رفتن)
- انقطاع خواب (مکرر بیدارشدن)
- بیدار نشدنِ به موقع از خواب
- کسالت صبحگاهی
- و عدم احساس نشاط پس از بیداری
روبرو هستید؛ لازم است که هرچه سریعتر به فکر راه حل این مشکل باشید.
[aparat id=’njyhH’]
زیرا به زودی با ایجاد عوارضی مثل:
- خستگی
- کاهش توجه
- اختلال در خلق و خو
در طی روز دچار اختلال عملکرد روزانه خواهید شد.
اگر این علائم حداقل سه ماه و در طول هفته حداقل سه بار تجربه شده باشد تشخیص اختلال بی خوابی مزمن داده خواهد شد.
میزان شیوع
در ایران حدود 7 تا 10 میلیون بیمار مبتلا به بی‌خوابی وجود دارد، این آمار روز به روز بیشتر می‌شود و پیش‌بینی می‌شود در چند سالِ آینده چندین برابر شود. این بیماری در نیمی از افرادی که دچار مشکل بی‌خوابی میشوند، به سمت مـزمن شـدن پیش مـی‌رود. بی‌خوابی مزمن می‌تواند در طی سه تا پنج سال میزان ابتلا به افسردگی ماژور را تا چهار برابر افزایش دهد.
[aparat id=’tjXZs’]
بی‌خوابی مزمن در زنان شایعتر از مردان و در پیران شایعتر از جوانان است.
در بی‌خوابی چه اتفاقی در مغز روی می‌دهد؟
اتفاقی که در این حالت در مغز روی می‌دهد؛ وضعیتی غیرطبیعی و آسیب رسان است. یعنی سلول‌های عصبی مغز به طور غیرطبیعی فعال‌تر از حالت عادی میشوند اما در این حالت عملکرد طبیعی نظیر بیداری رخ نمی‌دهد. به عبارت دیگر در این حالت اگرچه مغز بیدار است اما نمی‌تواند با هوشیاری همیشگی انجام وظیفه کند و در نتیجه ساختار مغزی دچار آسیب شده و بخش مهمی از مغز به نام هیپوکامپ شروع به کوچک شدن می‌کند.
علاوه بر این بازسازی بافت‌های بدن، بازسازی کبد، ساخت عضلات، تنظیم قند خون و چربی خون مختل می‌شود و پیرشدگی مغز تشدید می‌گردد.
علائم بی‌خوابی
به طور کلی علائم مشخص بی‌خوابی مزمن شامل:
- عدم توانایی در به خواب رفتن
- تداوم خواب به همراه اختلال عملکرد روزانه
حداقل به مدت سه شب در هفته و به مدت حداقل سه ماه است.
علائم بی خوابی در بالغین جوان و افراد مسن با هم متفاوت است.
- افراد سالمند بیشتر به بیداری پس از شروع خواب و مشکل در تداوم خواب دچار هستند.
- در حالی که بیشتر افراد جوان در شروع به خواب رفتن مشکل پیدا می کنند.
علت بی خوابی
بیماری‌های اعصاب و روان مانند افسردگی، اختلال دو قطبی، اسکیزوفرنی، اختلال اضطرابی منتشر، استرس، اختلالات هورمونی شامل بیماری‌های تیروئیدی، اختلالات تنفسی، حاملگی، یائسگی، استفاده از بعضی داروها و عدم رعایت بهداشت خواب می‌توانند از عوامل بی‌خوابی باشند. در واقع اگرچه شکایت بی‌خوابی در بسیاری از اختلالات روانپزشکی وجود دارد.
[aparat id=’SxoUN’]
البته بی‌خوابی مزمن خود می‌تواند سبب ایجاد مشکلات روانشناختی و بیماری‌های روانپزشکی گردد.
درمان بی‌خوابی در طب رایج
در طب رایج روش‌های درمان بی‌خوابی شامل موارد زیر است:
- درمان‌های شناختی رفتاری ( CBT)
- درمان‌های دارویی
درمان‌های شناختی رفتاری شامل تعدادی روش کوتاه مدت و متمرکز بر خواب مانند:
[aparat id=’tZCyx’]
- آموزش و رعایت بهداشت خواب
- کنترل محرک‌ها
- آرام سازی
است که به صورت تلفیقی از این روش‌ها استفاده می‌شود.
بهداشت خواب چیست؟
بهداشت خواب شامل موارد زیر است:
- نظم در زمان خوابیدن
- ایجاد فضای مناسب خواب از نظر نور، صدا و دما
- پرهیز از مصرف زیاد کافئین، نیکوتین و الکل در طول روز و مخصوصا شب‌ها
- فعالیت بدنی روزانه مناسب
- زمان بیداری ثابت
- چرت نزدن در طول روز
تحقیقات انجام شده نشان داده است که بهداشت خواب با توجه به سن، جنس، شغل و مکان زندگی متفاوت بوده و برای خواب شبانه هر فرد توجه به این نکات مهم است.
از درمان‌های دارویی طب رایج در بی‌خوابی، بنزودیازپین‌ها متداول‌ترین دسته دارویی هستند که نهایتا تا 4 هفته متوالی می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. دسته دیگر داروهای غیر بنزودیازپینی مانند زولپیدم هستند که در شروع خواب موثرند.
داروهای بدون نسخه ( OTC ) مانند موارد برای درمان بی‌خوابی تجویز میشوند:
- آنتی هیستامین‌ها
- پیش سازهای پروتئین
- ال تریپتوفان
- ملاتونین
- آگونیست رسپتور ملاتونین (راملتون)
- مکمل‌های رژیم غذایی
- ضد افسردگی‌های خواب‌آور
همچنین شواهدی از تاثیر درمان‌های مکمل و گیاهی مانند:
- طب فشاری
- تای چی
- یوگا
- طب سوزنی
- هومیوپاتی
- ماساژ
- آروماتراپی
[aparat id=’o9kqi’]
بر درمان بی‌خوابی نیز وجود دارد.
سابقه طولانی مصرف گیاهان دارویی تجویز شده توسط طب سنتی ایران یکی از راهکارهای یافتن داروهای جایگزین در این زمینه است.
دلایل درمان بی‌خوابی با طب سنتی
خواب کافی و مناسب برای بازیابی انرژی از دست رفته و ایجاد نشاط برای انجام امور روزمره بسیار اهمیت دارد. اما وقتی سخن از خواب کافی و مناسب به میان میآید، فقط مقدار ساعت خواب مطرح نیست؛ بلکه کیفیت خواب نیز باید مناسب باشد.
مهمترین نشانه‌های خواب با کیفیت عبارتند از عمیق و پیوسته بودن؛ چنانچه با کوچکترین صدایی از خواب بیدار می‌شوید و یا اینکه درطی خواب شبانه مرتب بیدار می‌شوید و دوباره به آسانی به خواب نمی‌روید؛ زنگ هشدار در شما به صدا در آمده است.
عوامل متعددی بر خواب تاثیرگذار هستند و می‌توانند باعث تغییر کیفیت خواب و زندگی فرد شوند.
عوامل موثر و مرتبط با خواب شامل موارد زیر هستند:
- مزاج
- سن
- جنس
- محل سکونت
- تغییرات فصول و آب و هوا
- شغل
- میزان فعالیت
- شرایط روحی و روانی
- تغذیه (نوع غذاهای مصرفی، فاصله خواب با غذا خوردن)
- وضعیت دستگاه گوارش
- محل خواب
- و شیوه خوابیدن
[aparat id=’iz9Qp’]
مقدار خواب معتدل نباید از 6 ساعت کمتر و از 10 ساعت بیشتر باشد. به طور کلی افرادی که مزاج سرد و تر دارند نسبت به افرادی که مزاج گرم و خشک دارند، ساعات بیشتری می‌خوابند. اما هرکس با توجه به مزاج و سایر شرایط ذکر شده باید به میزان مناسب خود خواب کافی داشته باشد. کم یا زیاد شدن نامتناسب میزان خواب زمینه‌ساز بروز بیماری‌های مختلف می‌شود. حتی عمق خواب هم با مزاج در ارتباط است به طوری که می‌توان گفت افراد سرد و تر مزاج، خواب عمیق‌تری در مقایسه با دیگران دارند. و به همین نحو تغییرات مزاجی می‌تواند سبب اختلالات خواب گردد.
روش درمان بی‌خوابی با طب سنتی
مهمترین دلایل بی‌خوابی، تغییرات مزاجی هستند. البته در این میان وضعیت سلامتی و مزاجی سایر اعضا به خصوص دستگاه گوارش و مهمتر از همه معده نیز بسیار حائز اهمیت است.
مهمترین تغییرات مزاجی که سبب بی‌خوابی میشوند شامل موارد زیر هستند:
- خشکی
- گرمی
- سردی مزاج مغز
- سوءمزاج‌های سوداوی و صفراوی
هر نوع اختلال در دستگاه گوارش اعم از نفخ، ریفلاکس، یبوست، اختلالات روده ای، بواسیر و … نیز می‌توانند سبب ایجاد، تشدید و یا حتی عدم پاسخ کافی به درمان بی خوابی شوند.
الابته لازم است بدانید که اختلالات مزاجی ذکر شده در سایر اعضای بدن (قلب، ریه، کبد، رحم…) نیز می‌تواند با انتشار به سیستم عصبی سبب بی‌خوابی گردد.
درمان بی‌خوابی با طب سنتی
مهمترین روش درمان بی‌خوابی با طب سنتی، همان رعایت اصول خواب است که علاوه بر آنچه در طب رایج اشاره شده است شامل استفاده از رایحه‌های ملایم و مناسب مزاج است. همچنین توجه شما را به نکاتی ساده اما مهم در مورد شرایط خواب مناسب جلب می‌کنم.
نکات درمان بی‌خوابی با طب سنتی
- محل خواب باید تمیز، نرم بوده و تهویه مناسب و رطوبت کافی داشته باشد.
- احساس امنیت و نیز دمای مناسب برای هر فرد با توجه به ویژگی‌های جسمانی (مزاج) اهمیت دارد.
- از سروصدا، نور و هر چه که مانع آرامش است، اجتناب شود.
- به طور کلی خوابیدن بر روی جای سفت توصیه نمی‌شود.
- همچنین بهتر است از خوابیدن بر زمین سرد و نمناک پرهیز شود.
- بهتر است بستر خواب، فقط محل خواب و استراحت باشد، و از مطالعه یا غذا خوردن در آن پرهیز شود.
- توجه کنید که میزان خواب کمتر از 6 ساعت یا بیشتر از 10 ساعت طبیعی نیست و سبب کاهش سطح سلامتی می‌شود.
- بهترین زمان خواب قبل از نیمه شب است. تحقیقات علمی بیانگر این هستند که هر یک ساعت خواب قبل از نیمه شب دو برابر خوابیدن پس از نیمه شب ارزش دارد.
گاهی حتی تغییراتی کوچک در مزاج می‌تواند سبب به هم ریختگی وضعیت خواب گردد. در درمان بی خوابی با گیاهان دارویی، هرچند گیاهان آرام بخش و خواب آور زیادی وجود دارند اما از آنجایی که این گیاهان نیز مزاج (طبع) مختلف و متفاوتی دارند و اثرات و عوارض گسترده‌تری بر جسم انسان به جز موارد ذکر شده می‌توانند داشته باشند؛ لازم است با توجه به وضعیت جسمی و بیماری‌های زمینه ای انتخاب آنها با دقت و بر اساس منابع علمی صورت گیرد.
به عنوان نمونه گل گاوزبان که گیاهی معروف و پرفروش در این زمینه است، امکان تداخل با داروهای قلبی یا تنظیم کننده فشار خون دارد یا سبب تغییرات نامطلوب فشارخون می‌شود؛ در برخی منابع معتبر هم به اثرات مسمومیت کبدی آن هشدار داده شده است.
تاثیر خواب (رویا) دیدن بر درمان بی‌خوابی با طب سنتی
همه ما در طول زندگی خواب دیدن را تجربه کردهایم؛ خواب‌های شیرین یا رویاهای آشفته می‌توانند بر انرژی روزانه تاثیرات زیادی داشته باشند. به طور معمول خواب دیدن موضوع طبی به حساب نمی‌آید اما چنانچه رویاهای خاص بخصوص آن دسته خواب‌هایی که سبب ترس و غم میشوند، مکررا اتفاق بی‌افتند؛ می‌تواند حاکی از تغییرات خاصی در مزاج باشد که نیاز است مورد بررسی و درمان قرار گیرد.
- خواب پرواز
- سقوط از ارتفاع
- برف و باران
- خواب‌های تیره
- و نیز خواب مرگ یا مردگان
نمونه‌ای از این موارد هستند.
۱ دیدگاه