درمان ناباروری با راهکارهای مختلفی از طب رایج و طب سنتی انجام می‌شود.

ناباروری به چه معنا است؟

آیا برای یک زوج نابارور روش‌های کمک باروری وجود دارد؟

انواع روش‌های کمک باروری چیست؟

هر کدام از روش‌های کمک باروری برای چه کسانی مناسب است؟

آیا می‌توان برای همه زوج‌ها یک روش کمک باروری یکسان را پیشنهاد داد؟

توصیه‌های طب سنتی ایرانی چه تاثیری در موفقیت‌آمیز بودن روش‌های کمک باروری دارد؟

زوج‌هایی که پیشنهاد استفاده از روش‌های کمک باروری به آنان داده شده است،

در صورت آشنا نبودن به این حوزه از درمان ناباروری، با انبوهی از سوالات در مورد روش‌های کمک باروری مواجه می‌شوند.

در این مقاله سعی بر آن است به این سوالات و بسیاری سوالات دیگر در زمینه روش‌های کمک باروری و هم‌چنین نقش طب سنتی در این زمینه پاسخ داده شود.

تعریف ناباروری؟

اگر در یک زوج پس از گذشت یک سال از رابطه جنسی بدون جلوگیری، بارداری رخ ندهد، ناباروری نامیده می‌شود.

در طب رایج علت‌های ناباروری به سه دسته تقسیم می‌شوند. دلایل مربوط به زن، دلایل مربوط به مرد و بدون علت مشخص یا با علت ناشناخته.

علت‌های ناباروری مربوط به زن از دیدگاه طب جدید شامل:

• اختلال در تخمک‌گذاری
• اختلال یا چسبندگی در لوله‌های رحمی
• اختلالات آناتومیک در رحم مثل ناهنجاری‌هایی در ساختمان رحم و مشکلات مربوط به دستگاه ایمنی زن

است.

از دیدگاه طب سنتی ایران نازایی عموما با اصطلاح”عقر”نامیده می‌شود.

دلایل ایجاد نازایی در طب سنتی ایران به دو دسته عوامل مربوط به زن و عوامل مربوط به مرد تقسیم می‌شوند.

در دسته موارد مربوط به زن برخی به شرایط عمومی بدن زن مثل چاقی یا لاغری مفرط و اوضاع روحی و روانی زن وابسته است.

دسته دیگر اختلالات آناتومیک و اشکالات ساختاری در رحم مثل انحراف رحم و… وجود دارد.

دسته سوم شامل عواملی هستند که در آن‌ها عملکرد رحم به دلیل تجمع مواد زاید در آن، ضعیف شدن و… دچار اختلال شده و بارداری رخ نمی‌دهد.

از دیدگاه طب رایج، ناباروری با علل مردانه به عوامل مربوط به:

• اسپرم تولید شده
• ناهنجاری‌های مربوط به دستگاه تولید اسپرم
• و عواملی نظیر ناتوانی جنسی و…

تقسیم می‌شود.

از دیدگاه طب سنتی ایران، ناباروری با علل مردانه به عوامل مربوط به:

• اختلال در عملکرد متعادل دستگاه تولیدمثلی مردانه
• اشکالات ساختاری و آناتومیک دستگاه تولیدمثلی اسپرم
• شرایط عمومی بدن مرد مثل سلامت مغز، قلب و…،
• مسائل روحی-روانی
• و برخی موارد خارجی مثل استفاده از مواد مخدر

تقسیم می‌شوند.

آیا برای یک زوج نابارور روش‌های کمک باروری وجود دارد؟

 در بررسی‌های تشخیصی ناباروری هرگاه سبب اصلی شناخته نشود و یا پس از شناخت سبب ناباروری و درمان با روش‌های موجود، بارداری اتفاق نیفتد،

به زوج‌ها پیشنهاد استفاده از روش‌های کمک باروری داده می‌شود.

روش‌های کمک باروری متنوع هستند و برای هر زوج با توجه به شرایط عمومی و تولیدمثلی آن‌ها روش مناسب پیشنهاد داده می‌شود.

انواع روش‌های کمک باروری چیست؟

روش‌های کمک باروری یا ART به مجموعه‌ای از روش‌های درمان ناباروری گفته می‌شود

که در آن اسپرم و تخمک در محیط آزمایشگاه با هم لقاح داده می‌شوند یا شرایطی فراهم می‌شود

که احتمال لقاح تخمک و اسپرم با هم بیشتر شود.

با وجود تفاوت جزئی در روش‌های کمک باروری، نتیجه تمام این اقدامات موفقیت بارداری در یک زوج است.

روش‌های کمک باروری شامل موارد زیر است:

1. IVF(in vitro fertilization): در این روش تعداد زیادی تخمک و اسپرم در آزمایشگاه در مجاورت هم قرار می‌گیرند. پس از لقاح در آزمایشگاه و انجام چند تقسیم سلولی در تخم، رویان تولید شده بعد از سه تا پنج روز به رحم زن منتقل می‌شود.

2. میکرواینجکشن(intra cytoplasmic sperm injection): روشی است که در آن یک اسپرم به‌وسیله ابزارهای ویژه به درون تخمک تزریق می‌شود. تفاوت این روش با IVF معمولی این است که در IVF اسپرم و تخمک در محیط آزمایشگاه و بدون دخالت ابزار با هم ترکیب می‌شوند. اما در میکرواینجکشن، لقاح توسط ابزار صورت می‌گیرد. در این حالت میزان لقاح و در نتیجه امکان به‌وجود آمدن جنین‌های بیشتر وجود دارد. زمانی که از جهت تعداد و کیفیت تخمک و اسپرم محدودیت وجود داشته باشد، از میکرواینجکشن استفاده می‌شود.

3. GIFT(Gamete Intra-Fallopian Transfer): پس از به‌دست آوردن اسپرم و تخمک‌های با کیفیت مناسب برای باروری، اسپرم و تخمک از بدن خانم و آقا خارج شده و در سوند جمع‌آوری می‌شوند. سپس با یک برش کوچک به لوله‌های رحمی بدن خانم انتقال می‌یابند. در این روش برخلاف IVFلقاح در داخل بدن خانم انجام می‌شود.

4. ZIFT(Zygote Intra-Fallopian Transfer ): تخمک در آزمایشگاه با اسپرم مخلوط می‌شود. پس از انجام لقاح در محیط آزمایشگاه، رویان تشکیل شده به لوله‌های رحمی منتقل می‌شود.

5. IUI(Intrauterine insemination): نمی‌توان این روش را قطعا یکی از انواع روش‌های کمک باروری به حساب آورد، چون در این روش تخمک از بدن خانم خارج نمی‌شود. در این روش هدف، افزایش تعداد اسپرم‌هایی است که به لوله‌های رحمی می‌رسند و به این ترتیب احتمال بارداری افزایش می‌یابد. در IUI اسپرم‌ها ابتدا شستشو داده می‌شوند. هنگامی که در بدن خانم تخمک به بلوغ کافی رسید و تخمک‌گذاری انجام شد اسپرم‌ها به داخل بدن خانم تزریق می‌شوند. این روش معمولا در مواردی انجام می‌شود که بارداری از ناحیه خانم دارای مشکل به‌خصوصی نیست، امکان انزال اسپرم درون واژن توسط آقا وجود ندارد، امکان مقاربت به هر دلیلی وجود ندارد و یا دلیل مشخصی برای ناباروری وجود ندارد.

6. استفاده از تخمک اهدایی: هرگاه به دلایل مختلف نتوان از تخمک خانم برای بارداری استفاده کرد می‌توان از تخمک اهدایی کمک گرفت. مواردی مثل پایین بودن قدرت باروری خانم در تولید تخمک، وجود یک بیماری ژنتیکی خاص در زوجین که در مشاوره ژنتیکی با احتمال بالایی بارداری‌های بعدی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و… از این موارد هستند.

7. استفاده از رحم اجاره‌ای: بیشترین موارد استفاده از این روش شامل ناکارآمدی رحم به دلایل آناتومیک یا عملکردی است که رحم توانایی لازم جهت نگهداری و رشد جنین را تا پایان دوران بارداری ندارد.

احتمال موفقیت‌آمیز بودن روش‌های کمک باروری چقدر است؟

عوامل مختلفی در موفقیت روش‌های درمانی کمک باروری موثر هستند.

• کیفیت تخمک و اسپرم دریافتی از خانم و آقا
• آماده‌سازی بستر رحم برای پذیرش تخمک یا جنین تشکیل شده
• شرایط روحی-روانی زوجین
• شرایط آزمایشگاهی و… .

بدیهی است.

تلاش در جهت تقویت توان تولید مثلی و روانی خانم و آقا می‌تواند تاثیر به‌سزایی در موفقیت روش‌های کمک باروری داشته باشد.

درمان ناباروری با طب سنتی

همانطور که پیش‌تر ذکر شد ناباروری با علت زنانه از دیدگاه طب سنتی ایران شامل سه دسته کلی هستند.

اگر دلیل ناباروری اشکال در آناتومی رحم باشد به گونه‌ای که تخمک لقاح یافته نتواند در رحم جایگزین شده و رشد کند،

حتی‌الامکان از روش‌های جراحی برای برطرف شدن این مشکل استفاده می‌شود. مواردی هم‌چون رحم تک شاخ، رحم دوشاخ و.. .

در صورتی که علت ناباروری نقص در عملکرد دستگاه تولیدمثلی خانم باشد،

مثل عدم تولید تخمک با کیفیت، یا ناکارآمدی رحم برای پذیرش و رشد رویان، در این‌جا طب سنتی ایران در درجه اول با اصلاح سبک زندگی و سپس تجویز داروهای مورد نیاز برای رفع علت بیماری، می‌تواند در موفقیت‌آمیز بودن روش‌های کمک باروری نقش مهمی را ایفا کند.

هم‌چنین به‌دلیل ارتباط تنگاتنگ اعضای بدن در بهبود توانمندی تولید مثلی، شرایط عمومی بدن

و کیفیت عملکرد اعضای مهم و در ارتباط با رحم و تخمدان‌ها ارزیابی شده

و با اصلاح مشکل احتمالی گام موثری در جهت موفقیت‌آمیز بودن روش‌های کمک باروری برداشته می‌شود.

نکته بسیار مهم دیگر اینکه بسیاری از زوج‌های نابارور دچار اضطراب و نگرانی در مورد نتیجه روش‌های کمک باروری هستند.

بنابراین کمک به تعادل روحی و دوری از اضطراب در ایشان موردی بسیار قابل توجه و مهم است.

برای دریافت وقت مشاوره و ویزیت آنلاین از پزشکان متخصص سایت دکتر بانوکا به این لینک مراجعه کنید.