سیکل قاعدگی اهمیت زیادی دارد و در طب رایج و طب سنتی بررسی میشود.
مراحل زندگی زنان بسته به سیکلهای تولیدمثلی تقسیم میشود. یکی از مراحل زندگی زنان دوره باروری است
که در این دوران احتمال بارداری وجود دارد و با اولین قاعدگی شروع شده و با یائسگی خاتمه مییابد.
برای اینکه دوره باروری سالمی داشتهباشیم ابتدا باید فیزیولوژی قاعدگی را بدانیم یعنی بدانیم که در یک سیکل قاعدگی طبیعی چه اتفاقی میافتد.
اهمیت سیکل قاعدگی در حدی است که آکادمی زنان و زایمان آمریکا سیکل قاعدگی را یک علامت حیاتی در بانوان بیان میکند.
اولین قاعدگی تقریبا از 11-14 سالگی شروع شده و تا حدود 45-55 سالگی ادامه مییابد.
[aparat id=’By2FM’]
سیکل قاعدگی چه مراحلی دارد؟
سیکل قاعدگی فقط شامل روزهای خونریزی نیست بلکه هم روزهای خونریزی و هم روزهای پاکی را شامل میشود.
سیکل قاعدگی طبیعی 4 مرحله دارد که این مراحل به ترتیب شامل:
- مرحله خونریزی
- مرحله فولیکولی
- مرحله تخمکگذاری
- و مرحله ترشحی (لوتئال)
است و این سیکل قاعدگی در طی دوران باروری تکرار میشود.
مرحله خونریزی:
اولین مرحله از سیکل قاعدگی مرحله خونریزی است.
در صورت عدم بارور شدن تخمک در سیکل قبلی، میزان استروژن و پروژسترون کاهش یافته و دیگر موجب استحکام دیواره رحم نمیشوند
و دیواره رحم ریزش میکند. ریزش دیواره رحم همراه با خروج خون و موکوس، خونریزی قاعدگی را تشکیل میدهد.
مرحله خونریزی حدود 3-7 روز طول میکشد.
در مرحله خونریزی علاوه بر خونریزی از واژن بعضی بانوان علایمی مانند:
- درد شکم
- درد کمر
- نفخ
- تغییرات خلقی
- تحریکپذیری
- سردرد
- و ضعف
دارند.
[aparat id=’u5908′ width=’600′ height=’450′]
بررسی عوامل تشدید درد قاعدگی از نظر طب سنتی
مرحله فولیکولی:
از روز اول خونریزی قاعدگی تا زمان تخمکگذاری مرحله فولیکولی میباشد و روزهای اول مرحله فولیکولی با مرحله خونریزی همزمان است.
در فاز فولیکولی هیپوتالاموس با ترشح هورمونهایی بر هیپوفیز تأثیر گذاشته و موجب ترشح FSH از هیپوفیز میشود.
FSH ترشح شده از هیپوفیز بر تخمدان اثر کرده و موجب رشد همزمان 5-20 فولیکول در تخمدان در هر سیکل میشود که هر فولیکول حاوی یک تخمک است.
فولیکولهای در حال رشد هورمون استروژن ترشح میکنند و در این مرحله بهتدریج هورمون استروژن افزایش مییابد.
افزایش هورمون استروژن موجب افزایش ضخامت لایه داخلی رحم به نام اندومتر شده و محیط مناسبی برای لانهگزینی و رشد جنین احتمالی فراهم میشود.
از بین 5-20 فولیکول در هر سیکل یک فولیکول بیشتر از بقیه رشد میکند و بالغتر میشود و همین یک فولیکول در مرحله تخمکگذاری، تخمک آزاد میکند.
در موارد استثنا دو فولیکول تخمک آزاد میکنند که منجر به دوقلویی میشود. مرحله فولیکولی تقریبا 16 روز طول میکشد.
مرحله تخمک گذاری:
افزایش استروژن در مرحله فولیکولی موجب تحریک ترشح LH از هیپوفیز میشود و به تدریج LH افزایش یافته
تا در حوالی روز 14 سیکل قاعدگی بهدنبال افزایش زیاد و ناگهانی هورمون LH فولیکول پاره شده و تخمک از فولیکول آزاد میشود.
تخمک آزاد شده از طریق لولههای رحمی به رحم میرسد و تقریبا 24-36 ساعت قدرت بارور شدن با اسپرم را دارد.
تنها مرحلهای از سیکل قاعدگی که احتمال باروری وجود دارد همین مرحله تخمکگذاری است.
تخمکگذاری در نیمه سیکل قاعدگی رخ میدهد. هنگام تخمکگذاری دمای بدن کمی افزایش یافته، ترشحات واژن غلیظتر میشود
و بعضی بانوان درد خفیف، کوتاه مدت و یکطرفه زیر شکم دارند و بعضی کمی لکهبینی دارند.
مرحله ترشحی (لوتئال):
در این مرحله باقیمانده فولیکول به نام جسم زرد در تخمدان هورمون پروژسترون و کمی استروژن ترشح میکند که موجب نگهداری و افزایش ضخامت لایه داخلی رحم به نام اندومتر میشوند.
افزایش ضخامت اندومتر شرایط را برای لانهگزینی و کاشتهشدن جنین احتمالی فراهم میکند. اگر بانو باردار شد که افزایش ضخامت آندومتر تحت تاثیر هورمونها ادامه مییابد
و اگر باردار نشد جسم زرد در تخمدان جذب میشود و هورمون استروژن و پروژسترون کاهش مییابد و متعاقب آن لایه داخلی رحم ریزش میکند
و همراه با ریزش لایه داخلی رحم خون هم خارج میشود و به این ترتیب خونریزی قاعدگی اتفاق میافتد و سیکل قاعدگی بعدی شروع میشود.
مدت مرحله ترشحی 11-17 روز و متوسط 14 روز است.
اگر بانو باردار نشود در مرحله ترشحی ممکن است علائمی مانند
- نفخ
- تورم و درد سینهها
- تغییرات خلقی
- سردرد
- افزایش وزن
- اختلالات خواب
- و افزایش اشتها
داشتهباشد که این علایم را سندرم قبل از قاعدگی یا PMS(premenstrual syndrome) گویند.
[aparat id=’mC2xj’]
پیشنهاد ما : بررسی علل درد دوران قاعدگی و نحوه تشخیص عوامل از زبان دکتر طب سنتی
اهمیت سیکل قاعدگی در طب ایرانی چیست؟
از نظر طب ایرانی سیکل قاعدگی تحت تاثیر هماهنگی بین مغز، تخمدان و رحم است و اعضای دیگری مانند کبد هم نقش بسزایی در سیکل قاعدگی دارند.
از دیدگاه طب ایرانی خون قاعدگی ماده زائدی است که از بدن دفع میشود و یک راه دفعی در بدن بانو محسوب میشود
و از روی ویژگیهای خون قاعدگی میتوان به ویژگیهای رحم و حتی ویژگیهای بدن پیبرد.
سیکل قاعدگی طبیعی در طب ایرانی چه ویژگیهایی دارد؟
از نظر طب سنتی ایران قاعدگی دارای ویژگیهای کمی و کیفی است که نشاندهنده طبیعی یا غیرطبیعی بودن سیکل قاعدگی طبیعی هستند.
ویژگیهای کمی قاعدگی در طب ایرانی چیست؟
ویژگیهای کمی قاعدگی شامل مدت سیکل قاعدگی و مدت پریود است.
مدت سیکل قاعدگی:
از روز ابتدایی شروع خونریزی یک سیکل تا روز ابتدایی شروع خونریزی سیکل بعدی، یک سیکل قاعدگی محسوب میشود.
که مدت هر سیکل قاعدگی 24-35 روز و متوسط 28 روز است و اگر کمتر از 21 روز و بیشتر از 35 روز باشد، غیرطبیعی است.
مدت سیکل قاعدگی طبیعی در بانوان مختلف فرق میکند ولی در هر خانم مدت سیکل قاعدگی تقریبا ثابت است
و اگر تا 3 روز کم یا زیاد شود، طبیعی است ولی اگر سیکل قاعدگی قابل پیشبینی نیست و تغییرات آن بیشتر از 3 روز است یعنی سیکل قاعدگی نامنظم است.
البته در سال اول شروع قاعدگی، نامنظم بودن سیکلها طبیعی است.
اگر در فردی با قاعدگی نامنظم دارد 6 ماه پریود نشود یا در فردی با قاعدگی منظم 3 سیکل پشت سر هم پریود نشود، غیرطبیعی است.
اگر بانو 5-7 سیکل در سال پریود شود غیرطبیعی است.
مدت خونریزی:
مدت خونریزی قاعدگی 3-7 روز و نهایت 10 روز است. مدت خونریزی کمتر از 3 روز و بیشتر از 10 روز غیرطبیعی است.
پس مهم است که زمان شروع خونریزی قاعدگی را یادداشت کنیم تا بفهمیم مدت هر سیکل قاعدگی چقدر است
و مهم است زمان پایان خونریزی را نیز یادداشت کنیم تا تعداد روزهای خونریزی را بدانیم.
[aparat id=’p84yB’]
تاثیر سبک زندگی برروی دوران قاعدگی
ویژگیهای کیفی قاعدگی در طب ایرانی چیست؟
ویژگیهای کیفی قاعدگی از نظر طب سنتی ایران شامل مقدار خون، قوام خون و رنگ خون پریود است ولی در بررسی ویژگیهای کیفی خون قاعدگی در طب رایج بیشتر مقدار خون قاعدگی ارزیابی میشود.
مقدار خون پریود:
مقدار طبیعی خون قاعدگی 60-30 سیسی است و بیشتر از 80 سیسی، غیرطبیعی است.
میزان خون قاعدگی را با معیار هیگام تقریبا دقیق میتوان ارزیابی کرد که بیشتر در روشهای تحقیقاتی استفاده میشود.
اندازهگیری میزان خون قاعدگی با این روش کمی سخت و مناسب برای کارهای تحقیقاتی است.
روش آسانتر که فرد متوجه میزان زیاد خون قاعدگی شود، آنست که معیارهای زیر را داشتهباشد:
- بانو کمتر از هر 2 ساعت مجبور به تعویض پد شود
- شبها هنگام خواب لباسش آلوده شود و مجبور به تعویض پد شود
- لخته بزرگتر از 5/2-3 سانتیمتر داشتهباشد
- در هنگام خونریزی دچار ضعف شود و یا مبتلا به کمخونی فقر آهن باشد.
قوام خون پریود:
خون پریود طبیعی دارای قوام متوسط و یکنواخت است. اگر خون پریود خیلی رقیق و آبکی یا غلیظ باشد غیر طبیعی است.
لخته کوچکتر از 5/2 سانتیمتر در روزهای ابتدایی پریود به رنگ قرمز تیره یا روشن طبیعی است. ولی اگر لختهها بزرگتر از 5/2 سانتیمتر و متعدد باشند غیرطبیعی است.
رنگ خون پریود:
برای تشخیص رنگ خون قاعدگی بانو باید پارچهای از جنس کتان از شب تا صبح بگذارد و صبح پارچه را در سایه خشک کند.
رنگ خون قاعدگی طبیعی قرمز است ولی اگر رنگ خون پریود به سیاهی بزند یا به زردی بزند و نارنجی باشد و یا کمرنگ باشد غیرطبیعی است.
نکته قابل توجه آنست که رنگ خون قهوهای یا صورتی پریود همراه با مقدار کم خون قاعدگی، اشکالی ندارد و نشانه آنست که خون پریود مدتی در رحم مانده
و سپس خارج شدهاست ولی اگر رنگ خون قهوهای تیره، صورتی یا نارنجی پریود همراه با مقدار زیاد خون قاعدگی باشد، غیرطبیعی است.
بوی خون پریود:
پریود طبیعی بوی خون میدهد ولی اگر بیبو باشد یا دارای بوی تند و بد بو باشد غیرطبیعی است.
[aparat id=’JLPmr’]
ویدیو اصلاح سبک زندگی برای کاهش دردهای قاعدگی
در چه تغییرات پریودی به پزشک مراجعه کنیم؟
- مدت سیکل قاعدگی (روز اول خونریزی یک سیکل تا روز اول خونریزی بعدی) کمتر از 21 و بیشتر از 35 روز
- سیکل قاعدگی نامنظم
- پریود نشدن سه ماه پشت سرهم در خانمی که قاعدگی منظم داشته
- پریود نشدن شش ماه اخیر در خانمی که قاعدگی نامنظم داشته
- خونریزی بین پریودها
- خونریزی بعد از مقاربت
- خونریزی بعد از یائسگی
- حجم زیاد خونریزی پریود (نیاز به تعویض پد هر دو ساعت، نیاز به تعویض پد شبانه، لخته بزرگتر از 3 سانتیمتر، ضعف هنگام خونریزی)
- قوام غلیظ خون پریود
- رنگ نارنجی یا قهوهای تیره خون پریود همراه با حجم زیاد خون قاعدگی
- بیبویی یا بدبویی خون پریودی
پس بانو باید در هر سیکل قاعدگی به زمان شروع پریود، مدت روزهای خونریزی، وجود لکهبینی در ابتدا و انتهای خونریزی یا وسط سیکل قاعدگی و تعداد روزهای لکهبینی دقت کند.
همچنین به مقدار، رنگ و قوام خون پریود توجه کند و در موارد غیرطبیعی به پزشک مراجعه کند و در زمان مراجعه به پزشک اطلاعات دقیقی در اختیار پزشک قرار دهد
تا پزشک بر اساس این اطلاعات بتواند مشکل بانو را دقیقتر و راحتتر تشخیص دهد و بر اساس آن درمان لازم را انجام دهد.