طرحواره یعنی چی؟ آیا تا به حال با این واژه برخورد داشته اید؟ نقش آن در زندگی و تاثیراتی که از آن می‌پذیریم چیست؟
آنچه می‌خوانید:
- تعریف طرحواره
- داشتن طرحواره در زندگی زوجی
- اثر طرحواره در زندگی زوجی
- آیا عاملی باعث تدوام طرحواره‌ها می شود؟
تعریف طرحواره
طرحواره، قالب، چارچوب یا یک مفهوم شناختی می‌باشد. که باعث افزایش سازماندهی و تفسیر اطلاعات می‌گردد.
طرحواره‌ها مفید هستند. به ما کمک می‌کنند تا بتوانیم با سرعت اطلاعات گسترده‌ای را در محیط زندگی‌مان تفسیر کنیم. این چارچوبهای ذهنی باعث می‌شود. تا اطلاعات اضافه را حذف نموده. فقط روی مواردی که عقاید و باو‌رهای قبلی ما را تایید می‌کنند تمرکز نماییم. طرحواره‌ها باعث می‌شوند که ما بر اساس کلیشه‌های مشخصی رفتار نموده. اطلاعات جدید در مورد جهان را بر اساس آن تنظیم و دسته‌بندی نماییم.
داشتن طرحواره در زندگی زوجی
در زندگی زوجی در واقع همسرتان در ذهن شماست. تصویری از یک شخص واقعی در ذهن شماست که مستقیما از آن آگاه نیستید. نمی‌توانید به آن ورود پیدا کنید. بنابراین از بیرون به آن نظاره می‌کنید. حرف‌هایش را می‌شنوید. رفتارهایش را می‌بینید. به خاطر می‌سپارید و در طی زمان، نتیجه‌گیری‌های موجه‌ی در ذهنتان شکل می‌گیرد. که ” طرح واره‌ی ذهنی” نامیده می‌شود.
طرح واره‌ی ذهنی
یک تصویر روان‌شناختی از کسی که با او زندگی می‌کنید. در ذهنتان می‌سازید. بسیاری از طرح واره‌های ذهنی صرفا شامل اسامی و صفاتی هستند. برای تبین رفتارهای همسرتان و توصیف ویژگی‌های شخصی او به کار می‌برید.
یک طرحواره ذهنی می‌تواند بر پایه‌ی صدها رویداد کوچک شکل بگیرد. به شما کمک می‌کند تا بسیاری از تجارب مختلف را درون طبقات مشخصی سازمان دهی کنید. مثلا همسر مریم در طول هفته دیر به منزل می‌رسد و جمعه‌ها تا نصف روز با دوستانش فوتبال بازی می‌کند.مریم این رفتار علی را ” خود‌خواهی ” تعبیر می‌کند.
این یک طرحواره منفی در ذهن مریم است. از این هم به عنوان تبین و هم به عنوان روشی برای طبقه‌بندی کردن کارهای متفاوتی که نادر انجام می‌دهد به کار می‌رود. طرحواره‌های منفی از قبیل احمق، کله گنده، بی لیاقت، خسیس، احمق و… از قدرت بسیار زیادی برخوردارند.طرحواره‌ها تنها واقعیت برای شما هستند چیزی که به نظرتان حقیقت دارد. تنها واقعیتی است که تا کنون داشته‌اید. برچسب‌های که هویت همسرتان را برای شما توصیف و تعیین می‌کند. بر همه ی ابعاد رابطه ی شما با همسرتان تاثیر می‌گذارد. این که چه احساسی دارید. چه چیزی می‌دهید.
اثر طرحواره در زندگی زوجی
چه چیزی می‌خواهید. چگونه ارتباط برقرا می‌کنید. تحت تاثیر عمیق بر چسب‌هایی است که به همسرتان می‌زنید. هر چه رویدادهای زیادی از یک طرح واره‌های ذهنی خاص حمایت کنند. تاثیر آن نیرومند‌تر می‌شود. در مثال قبلی اگر علی در خرید کردن همراه مریم سعی کند نظر خودش را اجرا کند باز این طرحواره‌ی مریم بیشتر تقویت می‌شود. یا در خرید خانه و… پس چون شواهدی زیادی مریم می‌بینید این مورد بیشتر تقویت می‌شود. علاوه بر این طرح واره‌هایی که در خصوص صفات شخصیتی همسرتان دارید ممکن است طرحواره‌های نیز در مورد انگیزه و نیات همسر نیز ممکن است باشد.
” او سعی می‌کند من را تنها کند” ” او سعی در آزار روحی من دارد” و… طرحواره‌های منفی در مورد انگیزه‌ها، نیات، احساسات و قضاوت های همسرتان درباره‌ی شما می‌تواند بسیار مخرب باشد.این طرحواره‌های ذهنی در اثر ذهن‌خوانی‌های فراوان شکل گرفته و تداوم می‌یابد. این ذهن خوانی‌ها بخاطر رفتارهای مبهمی است که شما آنها را به شیوه‌ی منفی تفسیر می‌کنید. همه‌ی رفتارهای آتی او به این صورت نام گذاری می‌شوند. طرحواره ها در طی زمان شکل می‌گیرند و برایتان بسیار واقعی و باورکردنی می‌شوند. درست مانند رنگ آبی آسمان.
تدوام ذهن‌خوانی
هر چه بیشتر رفتار همسرتان را بر اساس این طرح واره ها تبیین کنید. طرحواره شما درد آورتر می‌شود و رفتار شما نیز بیشتر توسط طرح واره تعین می‌شود. آنچه در مورد طرح واره ها صادق است، این است که باورها و طرح واره های منفی عامل اصلی و بخش عمده‌ای از درد و رنج‌ها در روابط صمیمانه هستند.
با این حال، اغلب آنها مبتنی بر حدس ها، فرض ها و خیالاتی که به هیچ وجه جنبه‌ی واقعیت ندارد.در واقع در اینجا بنا داریم با این طرح واره ها بیشتر آشنا شوید تا دیدگاه مناسب و قابل قبول‌تری در مورد برخی از عادت‌های رفتاری همسرتان اتخاذ کنید. دریابید که رفتار همسرتان از نظر او بهترین کاری بوده که در مقابله با موقعیت انجام داده است. طرحواره‌های منفی به قدری فلج کننده هستند که باعث می‌شوند شما از کم‌ترین گشودگی در برابر تجارب جدید یا آسیب پذیری بترسید. برخی دیگر از طرحواره‌ها باعث می‌شوند شما احساس کنید که مورد بد رفتاری واقع شده‌اید. عصبانی می‌شوید که نتیجه‌ی مسلم آن از بین رفتن صمیمیت و روابط نزدیک است.
آیا عاملی باعث تدوام این طرحواره‌ها می‌شود؟
وقتی طرحواره‌های درباره شخصیت یا انگیزه‌های همسرتان در شما ایجاد می‌شود. دو فرایند باعث تداوم آن و پایداری می‌شوند. یکی از آنها “سوگیری تاییدی” و دیگری “عادت ذهنی” است.
سوگیری تاییدی
در واقع تمایل به توجه کردن انحصاری به رویدادهای است که از طرح واره های ما حمایت می‌کنند. همه‌ی ما بطور ذاتی تمایل داریم چیزهای را که با پیش فرض‌ها و تصورات قبلی ما هماهنگ نیستند نادیده بگریم یا پالایش کنیم.این کار دو دلیل دارد اول اینکه در یک طرحواره منفی جای برای تصورات مثبت وجود ندارد. واقعیت‌های خوشایند با طرحواره منفی سازگار نیستند. لذا این واقعیت‌ها به روشنی رویدادهای منفی به چشم نمی‌آید.
عادت ذهنی
ذهن مانند نوار ضبط صوت حلقه‌ای بسته، اغلب افکار یکسانی را مرتب تکرار می‌کند.وقتی نمی‌توانید بفهمید دقیقا چه اتفاقی دارد می‌افتد مضطرب می‌شوید. سپس درگیر فرایند‌های جستجو خاطرات و فرض‌هایی می‌شوید. درک آنچه رخ داده و پاسخ مناسب به آن، به شما کمک می‌کند. طرح واره‌های شما فرض هستند که اکثر مواقع برای تبین رفتارهای مبهم همسرتان به کار می‌برید.
با توجه به مطالب ذکر شده متوجه شدید که اکثر اوقات برداشت‌های ما از رفتار همسرمان با توجه به فرضیات ذهنی از پیش تعیین شده‌ی ما می‌باشد.
برای شناسایی این فرضیات که در واقع طرحواره‌های ما هستند. اقدام برای تعدیل طرح واره‌ها میتوانید با مشاوران ما همراه باشید.