مزاج و روابط همسران مساله مهمی است که نه تنها در روابط خانوادگی و تربیت فرزندان تاثیر می‌گذارد؛ بلکه غیر مستقیم بر روابط اجتماعی و سلامت اجتماعی افراد نیز موثر است.
متخصصان زیادی در این باره تحقیق و کاردرمانی انجام می‌دهند که روانشناسان و روانپزشکان، مشاوران خانواده، متخصصان زنان و مامایی از این جمله‌اند.
در این مقاله نقش متخصصان طب سنتی و اهمیت مزاج شناسی را نیز در این مساله مهم متوجه خواهید شد.
قبل از شناسایی ارتباط مزاج و روابط همسران لازم است بدانید مزاج چیست و چه تاثیری بر روابط بین فردی دارد؟
طب ایرانی یک طب اخلاطی یا مزاجی است. بر اساس این دیدگاه غذا در بدن انسان بعد از هضم به اخلاط چهارگانه تبدیل می‌شود.
اخلاط چهار دسته از مواد هستند که هر کدام از نظر سردی و گرمی و تری و خشکی کیفیت متفاوتی دارند .
این اخلاط عبارتند از:
- صفرا (گرم و خشک )
- سودا ( سرد و خشک )
- دم ( گرم و تر)
- بلغم ( سرد و تر)
از ترکیب این اخلاط مزاج به وجود می‌آید. در دیدگاه طب ایرانی همه موجودات از جمله انسان‌ها مزاج خاص خود را دارند که مانند اثر انگشت منحصر به فرد است.
اما حکیمان طب سنتی برای آسانی کار مزاج‌ها را تقسیم بندی کرده‌اند.
پس افراد نیز مانند اخلاط می‌توانند دارای مزاج سرد و تر، مزاج گرم وتر، مزاج گرم و خشک و مزاج سرد و خشک باشند.
گاهی سردی و گرمی یا تری و خشکی در یک مزاج به تعادل می‌رسند و فرد ممکن است تر یا خشک اما معتدل در سردی و گرمی باشد
و اگر تری و خشکی همدیگر را خنثی کنند، فرد، سرد یا گرم ولی معتدل در تری و خشکی خواهد بود.
اگر هر چهار کیفیت به تعادل برسند فرد مزاج معتدل دارد که این حالت عملا اتفاق نمی افتد.
مزاج مادرزادی، مزاج اکتسابی، سوءمزاج
هر فرد با یک مزاج مادرزادی متولد می‌شود که حاصل ژنتیک و شرایط مادر و جنین است. اگر این مزاج سالم در او باقی بماند در بهترین حالت خواهد بود.
اما در اکثر موارد بر اثر عوامل محیطی مانند:
- غذا
- حالات روانی
- خواب و بیداری
- و سایر شرایط
این مزاج تغییر می‌کند که به آن مزاج اکتسابی می‌گویند.
این تغییر مزاج اگر شدید بوده و منجر به اختلال در عملکرد یکی از اعضا شود می‌تواند شروع بیماری و به اصطلاح طب سنتی سوء مزاج باشد .
طب ایرانی سعی دارد با ارایه سبک زندگی سالم بر اساس مزاج هر فرد و نگه‌داشتن فرد در حال اعتدال از بیماری پیشگیری کند.
حکیمان طب ایرانی از ده شاخص برای تعیین مزاج استفاده می‌کنند که در مباحث مزاج شناسی به آن‌ها پرداخته خواهد شد.
مزاج هر فرد بر خصوصیات جسمی و روانی او تاثیر دارد و شناخت مزاج می‌تواند از ایجاد بسیاری از سوء تفاهم‌ها در روابط افراد از جمله همسران جلوگیری کند
و همینطور کمک به همسر در اصلاح سبک زندگی بر اساس مزاج، به سلامتی و ایجاد صمیمیت بین همسران کمک می‌کند.
مزاج و روابط همسران؛ خصوصیات اخلاقی
در مقالات قبل گفتیم مزاج بر خصوصیات اخلاقی افراد اثر دارد.
پس این حالات را در نظر بگیرید: اگر همسر شما به کندی کاری را شروع می‌کند و در انجام کارها کند است و آرام و شمرده و با تامل صحبت می‌کند و شما کمی از بی‌تفاوتی او ناراحت هستید؛ احتمالا همسرتان مزاج سرد یا سرد و تر دارد.
این ویژگی‌ها ممکن است از دیدگاه شما عیب و ایراد باشد اما این را هم در نظر بگیرید که او صبور، آرام ، محتاط و مأخوذ به حیا است که می‌تواند صفات برجسته و خوبی باشد.
بالعکس اگر همسر گرم مزاج شما کارها را به سرعت انجام می‌دهد، سریع صحبت می‌کند اما کمی عجول است و شاید چند کار را با هم شروع کند ولی نیمه کاره رها نماید و اما در عوض شجاع است و به رفع مشکلات امیدوار است.
در کارها ریسک پذیر است و شما را در فعالیت‌های جدید و سفر به مکان‌های جدید همراهی می‌کند؛ اما باید با عصبانیت‌های گاه به گاه او کنار بیایید.
افراد خشک مزاج معمولا در حالات روانی با ثبات و پایدار هستند مثلا اگر همسر شما مزاج خشک داشته باشد دیر عصبانی می‌شود اما دیر هم فراموش می‌کند.
همسرانی که مزاج تر دارند اگر عصبانی شوند هم زود آرام می‌شوند اما ثبات رای همسران با مزاج خشک را ندارند و ممکن است دمدمی مزاج به نظر بیایند.
نکته این است که وقتی شما آگاه به مزاج همسر باشید، و آگاهانه به ویژگیهای همسرتان بیندیشید، میتوانید صفات خوب و بد را با هم و در کنار هم ببینید و در این شرایط متوجه این ضرب المثل خواهید شد که گل بی خار وجود ندارد!
مزاج و روابط همسران؛ خصوصیات جسمی
گاهی مسائل پیش پا افتاده مانند بوی عرق و ادرار و سایر مواد دفعی بدن همسر برای خانمها آزار دهنده می‌شود.
اما لازم است بدانید مواد دفعی بدن افراد با مزاج گرم بو و رنگ بیشتری دارد اما برعکس رنگ و بوی مواد دفعی افراد با مزاج سرد کم است.
بنابراین اگر لکه‌های عرق روی لباس همسرتان باقی می‌ماند و بوی عرق تندی دارد به علت مزاج گرم اوست.
پس در این حالت به او غر نزنید چرا اینقدر بو میدی تو که صبح دوش گرفتی! یادتان باشد در عوض در روابط زناشویی افراد گرم مزاج با حرارت تر و بهتر عمل می‌کنند.
بدن افراد گرم مزاج در لمس گرم است و برعکس افراد سرد مزاج در لمس سردند.
اگر یکی از همسران دارای مزاج گرم و دیگری دارای مزاج سرد باشد شاید بیشتر متوجه این مسئله شوند. اما در مجموع و از نظر آماری در کل جامعه خانمها اغلب سردتر از آقایان هستند.
از نظر ظاهری افراد گرم و تر عضلانی و افراد سرد و تر چاق با چربی زیاد هستند همانطور که این افراد دارای مزاج تر نمی‌توانند زیاد لاغر شوند.
همانطور هم نباید از همسر سرد و خشک خود انتظار داشته باشید بدنی عضلانی داشته‌باشد.
پس وقتی همسرتان را با مزاج تر انتخاب کردید، اگرچه ظاهری چاق دارد و خوش تیپ نیست، اما در عوض از نظر اخلاقی نرم خو و انعطاف پذیرتر است و بهتر با شما کنار می‌آید.
پخت و پز غذا بر اساس مزاج همسر
غذاها هم دارای کیفیت سردی، گرمی، تری یا خشکی هستند. غذا می‌تواند بر حالات روانی تاثیر بگذارد مثلا اگر همسر شما مزاج گرم و خشک دارد
و شما از فلفل یا ادویه‌های تند دیگر به مقدار زیاد در غذای او استفاده‌کنید؛ باید منتظر عصبانیت او باشید.
وقتی همسر شما دارای مزاج سرد و تر است اگر مدام از سالاد خیار، گوجه فرنگی و کاهو استفاده کنید، ممکن است همسرتان سستی و بی حالی پیدا کند.
غذاهای ترش یا شور سبب افزایش خشکی می‌شوند و مصرف زیاد و مداوم آن‌ها برای افراد با مزاج خشک مناسب نیست.
مصرف زیاد غذاهای شیرین و گوشتی در افراد گرم وتر ممکن است باعث شود این افراد خواب آلود شوند و مدام خمیازه بکشند.
حالات روانی نیز بر هضم غذا تاثیر دارند. گاه در حالت روانی نامناسب مانند عصبانیت بهترین غذاها به مواد نامناسب برای بدن تبدیل می‌شوند.
پس بهتر است همسرتان در حین عصبانیت چیزی نخورد خصوصا غذاهایی مانند خربزه، هندوانه و ماهی.
مزاج و روابط جنسی همسران
اغلب تصور می‌شود افراد با مزاج گرم میل جنسی بیشتر و افراد با مزاج سرد میل جنسی کمتری دارند.
اما در حقیقت برای یک فعالیت جنسی متعادل لازم است فرد در مزاج خود چه سرد و چه گرم در تعادل باشد.
یعنی گرمی بیش از حد و خروج فرد گرم مزاج از حالت تعادل که در اصطلاح سوء مزاج گرم نام دارد، نیز سبب کاهش میل جنسی خواهد شد.
لازم است بدانید فعالیت جنسی زیاد هم می‌تواند سبب افزایش خشکی بدن شود و ممکن است برای افراد با مزاج خشک مضر باشد.
بنابراین بهتر است توجه به مزاج را نیز در روابط زناشویی مد نظر داشته باشید.
خواب، مزاج و روابط همسران
افراد با مزاج مختلف به ساعات خواب متفاوتی نیاز دارند. اگر همسر شما مزاج گرم و خشک داشته باشد، خواب کم و سبکی دارد
و اگر شما مزاج سرد و تر داشته‌باشید به خواب زیاد نیاز دارید و خوابتان عمیق است و این حالت می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
اگر همسر شما مزاج سرد و خشک داشته باشد به خواب کمی نیاز دارد اما بیشتر مستعد مشکلات خواب است.
همسری که مزاج گرم و تر داشته باشد به خواب زیاد تری نیاز دارد که در بهار این حالت شدیدتر می‌شود. به طور کلی هر چه مزاج خشک‌تر باشد نیاز به خواب کمتر است.
گاهی این اختلاف مزاجی باعث می‌شود همسران به یکدیگر ایراد بگیرند و تحمل نداشته باشند.
اما بهتر است به جای ایراد گرفتن به همسرتان کمک کنید نیاز بدنش به خواب را تامین کند تا بتواند در زمان بیداری با انرژی بیشتری وقتش را با شما بگذراند.
در این حالت اگرچه ممکن است زمان کمتری را باهم باشید اما کیفیت این همراهی بیشتر خواهد بود.
ورزش، مزاج و روابط همسران
اگرچه ورزش برای همه مفید است اما میزان آن بسته به مزاج افراد متفاوت است. اگر می‌خواهید همسرتان را به ورزش تشویق کنید به مزاج او توجه داشته‌باشید.
ورزش حرفه‌ای و سنگین سبب افزایش خشکی می‌شود پس افراد با مزاج خشک بهتر است کمتر ورزش کنند.
اگر همسر شما گرم و تر باشد نیاز بیشتری به ورزش دارد و با ورزش بدنی عضلانی پیدا می‌کند.
اما اگر بتوانید همسر سرد و تر خود را با تشویق وادار به ورزش کنید، بهترین لطف را به او کرده‌اید چون بیشترین فایده از ورزش نصیب افراد سرد و تر می‌شود.
اما در هر مزاجی هستید این را بدانید که همراهی شما با همسرتان در یک پیاده روی با شدت متوسط برای هر دو شما از همه نظر مفید خواهد بود یعنی هم انرژی جسمانی و هم انگیزه روانی شما را دو چندان خواهد کرد.
آب و هوا، مزاج و روابط همسران
کسانی که مزاج گرم دارند زودتر گرما را احساس می‌کنند و نسبت به آن حساس‌تر هستند و کسانی که مزاج سرد دارند سرما را سریع‌تر احساس می‌کنند.
پس اگر در مورد دمای خانه و روشن و خاموش کردن کولر با همسرتان اختلاف نظر دارید شاید به دلیل تفاوت مزاج شماست.
در چنین شرایطی کسی که احساس سرما می‌کند می تواند لباس بیشتری بپوشد و طرف مقابل هم این فرصت را برای تقویت صبر خود غنیمت بشمرد و با همسرش کنار بیاید.
اگر همسر سرد و تر شما در مسافرت به شمال کشور بیشتر ساعات مسافرت را خواب بود فکر نکنید تنبلی می‌کند رطوبت هوای شمال و رطوبت مزاج او دست به دست هم داده
و در خواب آلودگی او مقصر هستند برعکس فرد گرم و خشک در مسافرت به شهری مثل یزد شاید کلافه و عصبی شود و مرتب احساس تشنگی کند؛ اما فرد سرد و تر در این شهر سرحال تر می‌شود.
انتخاب فیلم و موسیقی بر اساس مزاج همسر
حالات روانی هم مانند غذاها دارای کیفیت سرد یا گرم و تر یا خشک هستند. بنابراین فیلم و موسیقی هم با ایجاد حالات روانی مانند:
- هیجان
- غم
- شادی
- و ترس
می‌توانند بر مزاج فرد تاثیر بگذارند.
اگر می‌خواهید برای خانواده انواع فیلم و موسیقی انتخاب کنید، میتوانید بر اساس مزاج انتخابتان را انجام دهید.
عصبانیت و هیجان سبب ایجاد گرمی؛ ترس و غم سبب ایجاد سردی می‌شوند.
شادی هم گرمی معتدل در بدن ایجاد می‌کند. اگر همسر شما مزاج گرم دارد دیدن:
- فیلم‌های ملایم
- کمی غمگین و احساسی
- و شنیدن موسیقی‌های ملایم
را بیشتر پیشنهاد کنید.
دیدن:
- فیلم‌های خیلی پر تحرک یا خشن
- و موسیقی‌های خیلی تند
را کمتر پیشنهاد کنید.
اگر همسر شما مزاج سرد دارد دیدن:
- فیلم‌های ترسناک
- غمگین و خیلی احساسی
- و موسیقی‌های غمگین
برای او خوب نیست؛
ولی میتوانید
- فیلم‌های کمدی
- و هیجانی و موسیقی شاد
را پیشنهاد بدهید.
اگرچه دیدن یک فیلم ترسناک شاید در تشدید سردی مزاج یک فرد سرد مزاج اثر کمی داشته باشد؛ اما دیدن یک سریال صد قسمتی حتما اثر واضح دارد.
اما به طور کلی دیدن فیلم‌های خوب به صورت خانوادگی را هیچوقت به عنوان فرصتی برای تفریح و با هم بودن از دست ندهید.
انتخاب هدیه براساس مزاج همسر
عطر و لباس انتخاب های خوبی به عنوان هدیه هستند در انتخاب هدیه علاوه بر سلیقه همسرتان به مزاج او هم توجه داشته‌باشید.
تعجب نکنید عطرها و رنگ‌ها هم کیفیت گرمی و سردی دارند.
پس برای تعادل مزاج همسرتان عطری که در گرمی و سردی در مقابل مزاج همسرتان است انتخاب کنید تا تعادل مزاجی او به هم نخورد.
افراد با مزاج خشک حواس تیزتری دارند و بهتر است عطر ملایم‌تری استفاده کنند.
در مورد رنگ‌ها هم رنگ‌های تیره یک دست برای افراد سرد و خشک مناسب نیستند و بهتر است این افراد از رنگ‌های شاد، روشن و متنوع استفاده کنند.
برای افراد با مزاج گرم رنگ‌های تند مثل قرمز و نارنجی مناسب نیست و بهتر است
هدیه شما به رنگ سفید، آبی یا سبز باشد برعکس افراد با مزاج سرد و تر بهتر است هدیه‌ای به رنگ نارنجی، قرمز یا زرد دریافت کنند.
وقتی روابط تیره و تار می‌شود
تا اینجای کار فهمیدید که مزاج چطور می‌تواند نقش مهمی در روابط شما و همسرتان داشته باشد.
البته تشخیص مزاج همیشه کار خیلی ساده‌ای نیست و بهتر است با کمک متخصص طب سنتی و آشنا با روشهای دقیق‌تر مزاج شناسی انجام شود.
کار به همین جا ختم نمی‌شود؛ بلکه در رفع اختلافات زناشویی پیشرفته که گاهی منجر به طلاق می‌شود هم متخصص طب سنتی می‌تواند نقش مهمی داشته باشد.
این زمانی است که اختلاف به علت نازایی یکی از دو همسر باشد. فرقی ندارد کدام یک از زوجین دچار مشکل باشد.
در بخش ناباروری میتوانید با روشهای طب سنتی در درمان زوجین نابارور آشنا شوید و از متخصصان آن کمک بگیرید.
نویسندگان:
- دکتر مهشید چایچی متخصص طب سنتی و مدیر کارگروه مزاج شناسی
- دکتر پریسا جعفری متخصص طب سنتی