ارتباط فرایند ارسال و دریافت پیام‌های کلامی و غیر کلامی است. در کل ارتباط یعنی فرایندی که از طریق آن، افکار، عقاید،احساسات و هیجان‌های خود را ابراز کرده و افکار و احساسات دیگران را دریافت میکنیم. به دلیل اینکه ارتباط درست را می‌توان آموخت آن را مهارت ارتباطی می‌نامیم. مهارت یعنی رفتاری که با کسب تجربه و تمرین به دست می‌آید. رابطه‌ی درست موثر است یعنی سازنده و مثبت است. پس در موضوع ارتباط نیز می‌توان مهارت به دست آورد. در این مقاله در خصوص مهارت رابطه موثر با ما همراه باشید.
آنچه می‌خوانید:
- مهارت رابطه موثر
- مهارت‌های مشارکت در گفتگو
مهارت رابطه موثر
درست صحبت کردن و درست شندین پایه و اساس یک ارتباط و رابطه است. برای برقراری یک ارتباط سالم، صمیمی و سازنده نیاز به کسب دانش در این زمینه است. سپس تمرین مهارت‌های آموخته شده است. پس با این مقدمه می‌پردازیم به مهارت‌های مشارکت در گفتگو:
مهارت‌های مشارکت در گفتگو
در ارتباط بین افراد سه عامل وجود دارد. مهارت غیر کلامی،مهارت صحبت کردن،مهارت شنونده بودن. در ادمه به بررسی هر کدام می‌پردازیم:
مهارت غیر کلامی
ارتباط غیر کلامی سهم بیشتری در رابطه موثر دارد.خود این مهارت شامل دو بخش است:
مهارت زبان بدن
بخش اول مهارت‌های مربوط به زبان بدن است که شامل ژست‌های بدنی و میمیک‌های صورت است. مثلا همسر شما به شما می‌گوید با هم وارد تالار شویم و شما به دلیل درست کردن روسری مکث می‌کنید و می‌بینید همسر شما همچنان به حرکت خود دارد ادمه می‌دهد. خوب مسلما زبان بدن ایشان در اینجا با کلامشان هماهنگ نبوده است. اینجا انتقال درست پیام مختل شده است. یا فردی در حالی که غم و اندوه را با چهره‌ی خود کاملا نشان می‌دهد عنوان می‌کنند مورد پیش آمده برای ایشان اهمیتی ندارد مسلما فرد مخاطب متوجه‌ی موضوع به درستی نشده است. و ارتباط درست صورت نگرفته است.
مهارت صوتی یا فرا زبان
پس از کنار گذاشتن محتوای پیام، این فرا زبان است که باقی می‌ماند. فرا زبان شامل ریتم، آهنگ صدا، لحن، سرعت صحبت کردن، تاکید‌های کلامی و امثال اینها است. به عنوان مثال همسر شما با صدای بلند و لحن شکایت وار به شما می‌گوید که چرا صبح رختخواب را مرتب نکردی، این مدل صحبت کردن مسلما ناراحت شدن را نشان می‌دهد. این رفتار ممکن است آغاز گر یک مشاجره باشد. پس لحن ما در ارتباط مهم است.
مهارت صحبت کردن
در ارتباط همیشه فردی وجود دارد که صحبت می‌کند. حرفی می‌زند که در آن افکار، علایق و احساسات خود را عنوان می‌کند. هر چقدر فرد بتواند با بیان مناسب مطالب و مهارت‌های خاص گفتگو، صحبت کند مسلما انتقال پیام به درستی انجام شده است. این مهارت شامل این موارد می‌باشد.:
تمرکز، شفافیت، اختصار و استفاده از کلمات و عبارات مناسب است که در زیر توضیحاتی در مورد این گزینه ها ارائه می‌گردد.
تمرکز
این مهارت در ارتباط شامل دو بخش است، بخش اول محتوای گفتار یعنی اگر در زمان صحبت کردن حواسمان به چند موضوع باشد مسلما محتوای کلام ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پیام به درستی انتقال پیدا نمی‌کند. و ارتباط به درستی شکل نگرفته است.
بخش دوم زبان بدن است مسلما اگر خانمی به همسرش می‌گوید عزیزم بیا با هم شام بخوریم وقتی که حالت چهره‌ی ایشان همراه با اخم باشد. همسر متوجه نمی‌شود که ایشان این همراهی در خوردن غذا دوست دارد یا خیر؟ پس انتقال درست پیام مختل شد. و ارتباط درست شکل گرفت.
شفافیت
شفافیت در ارتباط یعنی محتوای صحبت باید ساده، سلیس، واضح و عینی باشد. منطبق با افکار و علایق و نظرات گوینده باشد. یعنی صحبت در لفافه یا کنایه در صحبت باعث می‌شود. پیام درست انتقال پیدا نکند. به عنوان مثال شوهر نظر خود راجع به یک سفر و زمان آن بیان می‌کند. خانم هم در لحظه موافقت می‌کند. اما در پس ذهن خانم این است که تا زمان سفر نظر همسر را تغییر می‌دهد مسلما در زمان سفر جر و بحث و مشکل پیش می‌آید و ارتباط موثر اتفاق نمی‌افتد.
اختصار
در برقراری ارتباط زمانی که صحبت میکنیم با رعایت تمرکز و شفافیت باید خلاصه صحبت کنیم. در بیشتر مواقع یکی از همسران به قدری طولانی صحبت می‌کند. حوصله واشتیاق طرف مقابل را برای شنیدن کامل صحبت از دست می‌دهد. پس ارتباط مناسبی شکل نگرفته است.
استفاده از کلمات و عبارات مناسب
حال که با تمرکز، شفاف و خلاصه می‌خواهیم صحبت کنیم باید از کلمه های مناسب در ارتباط استفاده کنیم. انتخاب لغت به عهده‌ی خودمان است. مسلما همه‌ی ما به یاد می‌آوریم که طرف مقابل راجع به فلان موضوع چگونه با ما صحبت کرده است. پس به یاد داشته باشید در ارتباط و خصوصا رابطه‌زوجی انتخاب کلمات مناسب تاثیر شگفت انگیزی دارد.
به عنوان مثال زمانی که همسر من به من می‌گویید از اینکه زمانی که داریم با هم فیلم می‌بینیم، شما مشغول نگاه کردن به موبایل می‌شوید. احساس خوبی به من دست نمی‌‌دهد. به مراتب بهتر است از اینکه با لحن شکایت‌وار بگویید: چی شده؟ خوشت نیومد؟ برا تو فیلم گذاشتم ها !!!!!! ، مسلما احساس من در جمله‌ی اول بهتر است. و می‌توانم علت را توضیح دهم که مثلا منتظر پیام همکارم هستم. یا عذرخواهی کنم و سعی در جبران رفتارم داشته باشم.
مهارت شنونده بودن
گوش دادن در ارتباط مهمترین مهارت ارتباطی است. شنونده‌ی درست بودن می‌تواند باعث ایجاد تداوم احساس صمیمت و ارتباط مناسب می‌شود. وقتی خوب گوش می‌دهید. همسرتان را بهتر درک می‌کنید. دقیقا با وی همساز می‌شوید. از ارتباط با او بیشتر لذت می‌برید. بدون ذهن خوانی از رفتار و گفتار همسرتان بیشتر متوجه می‌شوید.
گوش دادن نوعی تعهد و ارج نهادن به همسرتان است. گوش دادن تعهدی برای درک و همدلی کنار گذاشتن علایق،نیازها،و پیش داوری های خود، برای دیدن مسائل از نگاه همسرتان است. همچنین گوش دادن نوعی ارج نهادن به همسرتان نیز هست، چون بیانگر این پیام است ” من به توجه دارم و می‌خواهم بدانم فکر، احساس و خواسته‌ی تو چیست.
مهارت‌های گوش دادن فعال اگر در روابط نباشد باعث مختل شدن روابط می‌شود. گوش دادن فعال شامل:
تمرکز
تمرکز در ارتباط گوش دادن مانند صحبت کردن است. باید حواس ما در لحظه متمرکز به ارتباط باشد. اما گزینه‌ی دیگری نیز دارد. شامل موانع گوش دادن می‌شود که در مقاله بعدی راجع به آن کاملا صحبت خواهد شد. در اینجا فقط به صورت تیتر وار اعلام می‌شود. ذهن خوانی، مرور ذهنی، گوش دادن انتخابی، قضاوت کردن، خیال پردازی، نصیحت کردن، یکی به دو کردن، حق به جانب بودن، منحرف کردن بحث، تسلی دادن.
کاوش یا پیگیری
در اینجا اشتیاق خود را برای پیگیری صحبت به مخاطب نشان می‌دهیم. دهیم مثلا با این عبارات ” میتونی راجع به این بیشتر توضیح بدی” ” مطمن نیستم برداشتم درسته میشه تکرار کنی دقیقا منظورت از … چیه؟”. به این شیوه‌ی پیگیری باعث شده ارتباط مناسب شکل بگیرد.
بازخورد
در ارتباط درست اینجا احساس گوینده را با کلمات خودمان عنوان میکنیم. مثلا ” پس با توجه به چیزی که گفتی این……. یعنی….. درست متوجه شدم؟ ” میتونم از این حرفت این برداشت و داشته باشم که ….. ؟” .
جمع بندی و تخلیص
جمع بندی در ارتباط یعنی بیان برداشت کلی از صحبت‌های گوینده و نتیجه‌گیری در مورد صحبت‌های گوینده. با این روش ابتدا مطمئن می‌شویم که طرف مقابل صحبت‌هایش به اتمام رسیده است. بعد برداشت خودمان را توضیح می‌دهیم. به این صورت عنوان میکنیم :” پس با توجه به این که گفتی…. نظر من در مورد این…… پس…..”
با توجه به مطالب ذکر شده متوجه شدیم برای داشتن رابطه‌ی موثر نیاز داریم که درست بشنویم و درست صحبت کنیم.
برای آموزش بیشتر ارتباط موثر می توانید با مشاورین ما همراه باشد.