اسید فولیک در بارداری و مصرف و دریافت آن برای حفظ سلامت مادر و جنین بسیار مهم است.

فولیک اسید مهمترین ماده غذایی شناخته شده برای خانم‌های باردار و جنین در حال تکامل است.

اسید فولیک تولید شیر را نیز افزایش می‌دهد و کمبود آن موجب آنمی یا کم‌خونی می‌گردد

که در زنان باردار و کودکان بیشتر دیده می‌شود.

علائم دیگر شامل:

• اختلالات پوستی
• ریزش مو
• اختلال در گردش خون
• خستگی
• و افسردگی

نیز می‌تواند به هنگام کمبود اسید فولیک بروز نماید.

برخی از اختلالات تولید مثل مانند سقط‌های خود‌به‌خودی، زایمان‌های بسیار دردناک و نیز افزایش میزان مرگ و میر در نوزادان نیز می‌تواند از دیگر علائم کمبود اسید فولیک باشد.

اسید فولیک چیست؟

اسید فولیک نوعی ویتامین B ساخته بشر به نام فولات است. فولات نقش مهمی در تولید گلبول‌های قرمز خون دارد و به رشد لوله عصبی کودک شما در مغز و نخاع کمک می‌کند. بهترین منابع غذایی اسید فولیک غلات غنی شده است. فولات به طور طبیعی در سبزیجات سبز تیره و مرکبات یافت می‌شود.

چرا اسید فولیک در بارداری مهم است؟

اسید فولیک یک ویتامین B است که در بسیاری از مکمل‌ها و غذاهای غنی شده وجود دارد. این فرم مصنوعی فولات است. اسید فولیک توسط بدن شما برای ایجاد سلول‌های جدید و تولید DNA استفاده می‌شود. این برای رشد و نمو طبیعی در طول زندگی شما لازم است.

مصرف اسیدفولیک به ویژه قبل و در طول بارداری بسیار حیاتی است. این برای رشد مناسب اعضای بدن یک کودک در حال رشد مهم است.

تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف اسیدفولیک قبل از بارداری می‌تواند از نقایص مادرزادی از جمله نقص جدی لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا ، آنسفالوسل (به ندرت) و آنانسفالی جلوگیری کند.

بنابراین دریافت کافی به اندازه فولات در دوره قبل از بارداری و دوره بارداری مهم است. به ویژه آنکه نقایص مادرزادی لوله عصبی منجر به ایجاد ناهنجاری در لوله نخاع و مغز می‌شود اما خطر این نقایص مادرزادی به طور قابل ملاحظه‌ای با مکمل اسید فولیک همراه با رژیم غذایی حاوی اسید فولیک قبل و در ماه اول حاملگی قابل پیشگیری است.

مصرف فولیک اسید بارداری چه فوایدی برای سلامتی دارد؟

تقریباً 3000 کودک سالانه با نقص لوله عصبی در ایالات متحده متولد می‌شوند. به طور معمول، لوله عصبی تا 28 روز پس از بارداری به نخاع و مغز تبدیل می‌شود.

اگر لوله عصبی به درستی بسته نشود، نقص لوله عصبی رخ می‌دهد. آنانسفالی وضعیتی است که در آن مغز به درستی رشد نمی‌کند. نوزادانی که با آنانسفالی متولد شده اند؛ نمی‌توانند زنده بمانند.

نوزادان متولد شده با اسپینا بیفیدا یا انسفالوسل ممکن است با چندین عمل جراحی، فلج و ناتوانی طولانی مدت روبرو شوند.

طبق یک بررسی در سال 2015، مصرف مکمل اسید فولیک توسط مادر به طور قابل توجهی خطر نقص مادرزادی قلب را کاهش می‌دهد. این نقایص در 8 مورد از هر 1000 تولد در ایالات متحده رخ می‌دهد.

طبق انجمن قلب آمریکا، نقایص مادرزادی قلب زمانی اتفاق می‌افتد که قلب یا رگ‌های خونی قبل از تولد به طور طبیعی رشد نکنند. آنها ممکن است بر دیواره‌های داخلی قلب، دریچه‌های قلب یا عروق و رگ‌های قلب تاثیر بگذارند.

همچنین نشان داده شده است که مکمل اسید فولیک در اوایل بارداری ممکن است به جلوگیری از شکاف لب و شکاف کام کمک کند.

این نقایص مادرزادی در صورتی اتفاق می‌افتد که قسمت‌های دهان و لب در طی 6 تا 10 هفته اول بارداری به درستی با هم ادغام نشوند. برای اصلاح شرایط معمولا به یک یا چند عمل جراحی نیاز است.

چه زمانی باید مصرف مکمل اسید فولیک را شروع کنم؟

نقایص مادرزادی در 3-4 هفته اول بارداری رخ می‌دهد. بنابراین مهم است که در مراحل اولیه که مغز و نخاع کودک شما رشد می‌کند، سطح فولات کافی داشته باشید.

اگر هنگام بارداری با پزشک خود صحبت کرده اید، احتمالا به شما گفته اند که مصرف ویتامین قبل از تولد را با اسید فولیک شروع کنید. یک مطالعه نشان داد زنانی که حداقل یک سال قبل از بارداری اسیدفولیک مصرف می‌کردند احتمال زایمان زودرس را 50٪ یا بیشتر کاهش می‌دهند.

مراکز مدیریت و پیشگیری بیماری (Centers for Disease Control and Prevention) یا CDC یکی از آژانس‌های ایالات متحده آمریکا و تحت نظر وزارت بهداشت و خدمات انسانی آن کشور؛ به شما توصیه می‌کند که حداقل یک ماه قبل از بارداری و هر روز که باردار هستید اسید فولیک را شروع کنید. با این حال، CDC همچنین توصیه می‌کند که همه زنان در سنین باروری هر روز از اسیدفولیک استفاده کنند. بنابراین بهتر است که شروع به مصرف آن حتی زودتر کنید.

اگر ویتامین قبل از تولد خود را انتخاب کرده اید، پس از بارداری آن را به پزشک متخصص خود اعلام کنید تا مطمئن شوید که مقدار توصیه شده همه نیازهای شما از جمله اسید فولیک را دارد. تمام داروهای مکمل قبل از تولد یکسان نیستند و برخی از آنها ممکن است ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز شما را کمتر یا بیشتر داشته باشند.

چه مقدار اسید فولیک در بارداری نیاز دارید؟

طبق نظر کالج متخصص زنان و زایمان در آمریکا، همه زنان باردار باید حداقل 600 میکروگرم (میکروگرم) اسید فولیک دریافت کنند. بیشتر داروهای مکمل قبل از تولد حاوی این مقدار اسید فولیک هستند.

مصرف اسید فولیک بعد از اینکه متوجه باردار شدن شدید، ممکن است خیلی زود نباشد. بسیاری از زنان تا 6 هفته یا بیشتر از زمان بارداری متوجه بارداری خود نمی‌شوند. نقص لوله عصبی در ماه اول بارداری رخ می‌دهد، اغلب قبل از اینکه متوجه شوید باردار هستید.

CDC برای اطمینان از وجود اسید فولیک کافی در بدن برای جلوگیری از نقص لوله عصبی، توصیه می‌کند زنان که قصد باردار شدن دارند و یا در سنین باروری هستند، روزانه 400 میکروگرم اسید فولیک مصرف کنند.

اگر قبلا کودکی با نقص لوله عصبی به دنیا آورده اید، ممکن است در ماه‌های منتهی به بارداری بعدی و طی چند ماه اول بارداری به دوزهای بالاتر اسید فولیک نیاز داشته باشید. پزشک می‌تواند دوز مناسب را به شما توصیه کند.

در صورت زیر ممکن است به دوزهای بالاتر اسید فولیک نیاز داشته باشید:

• بیماری کلیوی دارید و در حال دیالیز هستید.
• دارای بیماری سلول داسی شکل هستید.
• بیماری کبدی دارید.
• روزانه بیش از یک نوشیدنی الکلی می‌نوشید.
• از داروهایی برای درمان صرع، دیابت نوع 2، لوپوس، پسوریازیس، آرتریت روماتوئید، آسم یا بیماری التهابی روده استفاده می‌کنید.

نتیجه‌گیری

اسید فولیک (فولات) یکی از ویتامین‌های گروه B و محلول در آب به شمار می‌رود. نقش اسید فولیک در عملکرد طبیعی مغز، حیاتی است و نقش مهمی در سلامت روانی ایفا می‌کند. اسید فولیک در بارداری، دوران‌ رشد کودکان و بلوغ نقش مهمی ایفا می‌کند. خطر کمبود اسید فولیک در بارداری به دلیل تخلیه ذخایر بدن مادر توسط جنین افزایش می‌یابد و ممکن است منجر به نقایص لوله عصبی شامل شکاف کام، صدمه مغزی و … شود. نقایص لوله عصبی جنین به دلیل تکامل غیر طبیعی لوله عصبی ایجاد می‌شود. بسیاری از این نقایص با مصرف مکمل اسید فولیک در سنین باروری قابل پیشگیری است. به این دلیل به زنان و خانم‌هایی که قصد بارداری دارند؛ توصیه شده که حداقل 3 ماه قبل از بارداری و در حین بارداری تا آخر 12 هفته روزانه 1 تا 4 میلی گرم اسید فولیک مصرف نمایند.

فولاسیون یا فولیک اسید از کلمه شاخ و برگ گیاه (Foliage) گرفته شده است. بهترین منبع فولاسیون، سبزیجات برگی سبز تیره و کلم بروکلی است. دانه‌های گیاهی، حبوبات، گندم و مخمّر آبجو نیز همه منابعی غنی از فولاسیون هستند. میوه‌های تازه و به طور کلی گیاهان به طور طبیعی منابع غنی فولیک اسید به‌شمار می‌روند.

منبع:

1. کتاب نسل سالم
2. healthline.com
3. webmed.com

برای دریافت وقت مشاوره و ویزیت آنلاین از پزشکان متخصص سایت دکتر بانوکا به این لینک مراجعه کنید.

تصحیح و ویرایش: دکتر زهرا شکرریز (عضو کارگروه تغذیه و رژیم درمانی)