اندومتریوز نوعی اختلال است که در آن، بافت مشابه بافتی که لایه رحم شما را تشکیل می‌دهد، در خارج از حفره رحم شما رشد می‌کند. لایه داخلی رحم شما آندومتر نام دارد.
اندومتریوز هنگامی رخ می‌دهد که بافت اندومتر در تخمدانها، روده و بافت‌های لگن شما رشد می‌کند. غیر معمول است که بافت اندومتر در خارج از ناحیه لگن شما گسترش یابد، اما غیرممکن نیست.
به عنوان مثال، بافت آندومتر می‌تواند در ریه و مغز هم رشد کند. تنها عضوی که دچار اندومتریوز نمیشود، طحال است.
بافت اندومتر در خارج از رحم شما در حال رشد است و به عنوان کاشت اندومتر شناخته می‌شود.
تغییرات هورمونی چرخه قاعدگی شما، روی بافت اندومتر نابجا تأثیر میگذارد و باعث می‌شود آن منطقه ملتهب و دردناک شود.
این بدان معنی است که بافت رشد می‌کند، ضخیم می‌شود و ریزش می‌کند. با گذشت زمان، بافتی که ریزش می‌کند؛ دیگر جایی ندارد و در لگن شما به دام میافتد.
نشانه های اندومتریوز
این بافت می‌تواند در بدن شما باعث بروز نشانه‌های زیر شود:
- التهاب
- تشکیل اسکار
- چسبندگی، که در آن بافت‌های مختلف لگن را به هم میچسباند.
- درد شدید در دوران قاعدگی
- مشکلات باروری
آندومتریوز یک بیماری زنان و زایمان شایع است و تا 10 درصد از خانم‌ها را درگیر می‌کند.
شما تنها خانمی نیستید که از این بیماری رنج میبرید. این بیماری در سن 25 تا 45 سال شایعتر است.
علائم اندومتریوز
علائم اندومتریوز متفاوت است. برخی از خانم‌ها علائم خفیفی را تجربه می‌کنند، اما برخی دیگر علائم متوسط تا شدید دارند.
شدت درد شما نشانگر درجه یا مرحله بیماری نیست. ممکن است شما یک نوع خفیف از بیماری داشته باشید اما درد دردناک را تجربه کنید.
همچنین ممکن است شکل شدید و ناراحتی بسیار کمی وجود داشته باشد.
درد لگن شایع‌ترین علامت اندومتریوز است. همچنین ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- پریودهای دردناک
- درد در پایین شکم قبل و در دوران قاعدگی
- خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی بین دوره‌ها
- ناباروری
- درد به دنبال مقاربت جنسی
- ناراحتی از حرکات روده
- کمردرد که در هر زمان ممکن است در طول چرخه قاعدگی شما رخ دهد
همچنین ممکن است علائمی نداشته باشید.
نکته مهم این است که شما به طور منظم معاینات زنان و زایمان را انجام دهید، این امر به متخصص زنان و زایمان اجازه می‌دهد تا هرگونه تغییر را کنترل کنند.
این امر به ویژه در صورت داشتن دو یا چند علائم اهمیت دارد.
عوامل ایجاد اندومتریوز
در طی چرخه قاعدگی منظم، لایه داخلی رحم شما ریزش می‌کند.
این امر به خون قاعدگی اجازه می‌دهد تا از رحم شما از طریق واژن خارج شود.
علت دقیق آندومتریوز مشخص نیست و چندین نظریه در مورد علت وجود دارد، اگرچه هیچ نظریه‌ای از نظر علمی اثبات نشده است.
نظریه اول
یکی از قدیمی‌ترین نظریهها این است که آندومتریوز به دلیل فرآیندی به نام قاعدگی رتروگراد رخ می‌دهد.
هنگامی که خون قاعدگی به جای ترک بدن از طریق واژن، مجدداً از طریق لولههای فالوپ به داخل حفره لگن شما باز میگردد، این بیماری پدید میآید.
نظریه دوم
نظریه دیگر این است که هورمونها سلول‌های خارج از رحم را به سلولهایی شبیه به آنهایی که داخل رحم را میپوشانند و به سلول‌های آندومتر معروف هستند، تبدیل می‌کنند.
نظریه سوم
برخی دیگر معتقدند اگر مناطقی از شکم شما به بافت آندومتر تبدیل شود، ممکن است این وضعیت ایجاد شود. این وضعیت ممکن است در اثر تغییر شکل سلول‌های موجود در شکم شما اتفاق بیفتد.
زیرا سلول‌های موجود در شکم شما از سلول‌های جنینی رشد می‌کنند که میتوانند شکل را تغییر دهند و مانند سلول‌های آندومتر عمل کنند. مشخص نیست که چرا این اتفاق میافتد.
این سلول‌های آندومتر نابجا ممکن است بر روی دیوارههای لگن و سطوح اعضای لگن شما مانند مثانه، تخمدانها و روده شما باشد.
آنها در پاسخ به هورمون‌های چرخه شما همچنان در طول دوره قاعدگی رشد می‌کنند، ضخیم میشوند و خونریزی می‌کنند.
همچنین ممکن است خون قاعدگی از طریق جای زخم جراحی بعد از زایمان سزارین به داخل حفره لگن نشت کند (مانند آن که بعد از زایمان سزارین اتفاق میافتد).
نظریه چهارم
نظریه دیگر این است که سلول‌های آندومتر از طریق سیستم لنفاوی از رحم منتقل میشوند.
با این وجود تئوری دیگری میگوید که این امر ناشی از یک سیستم ایمنی ناکارآمد است که سلول‌های آندومتر نامناسب را از بین نمیبرد.
نظریه پنجم
برخی معتقدند که آندومتریوز ممکن است در دوره جنین با بافت سلولی نابجا که شروع به پاسخگویی به هورمون‌های بلوغ می‌کند، شروع شود.
این را اغلب تئوری مولرین مینامند. ایجاد آندومتریوز نیز ممکن است با ژنتیک یا حتی سموم محیطی مرتبط باشد.
درجه بندی اندومتریوز
اندومتریوز سه درجه دارد. که عبارتند از:
- خفیف
- متوسط
- شدید
عوامل مختلفی مرحله اختلال را تعیین می‌کنند. این عوامل می‌تواند شامل مکان، تعداد، اندازه و عمق کاشت آندومتر باشد.
عوارض اندومتریوز
داشتن مشکلات مربوط به باروری عارضه جدی آندومتریوز است. زنانی که مشکل خفیف‌تری دارند ممکن است بتوانند باردار شوند.
بر اساس آمار ارائه شده از Mayo Clinic، حدود 30 تا 40 درصد از زنان مبتلا به اندومتریوز در بارداری دچار مشکل هستند.
داروها باعث بهبود باروری نمی‌شوند. برخی از خانم‌ها پس از برداشتن بافت آندومتر به روش جراحی، باردار میشوند.
اگر این مورد در مورد شما موثر واقع نشود، ممکن است بخواهید روشهای درمانی کمک باروری یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) را در نظر بگیرید تا به بهبود شانس فرزند آوری کمک کنید.
اگر برای شما اندومتریوز تشخیص داده شده است و میخواهید بچهدار شوید، هر چه سریعتر اقدام کنید.
علائم شما ممکن است با گذشت زمان بدتر شود. قبل از بارداری باید توسط پزشک معاینه شوید. برای درک عوارض مشکل خود با پزشک خود صحبت کنید.
حتی اگر در مورد باروری نگرانی نداشته باشید، مدیریت درد مزمن می‌تواند مشکل ساز باشد. افسردگی، اضطراب و سایر موارد روانی غیر معمول نیستند.
در مورد راههای مقابله با این عوارض جانبی با پزشک خود صحبت کنید. پیوستن به یک گروه پشتیبانی نیز ممکن است کمک کند.
عوامل خطر
طبق گفته دانشکده پزشکی جانز هاپکینز، حدود 2 تا 10 درصد از زنان باردار در ایالات متحده بین سنین 25 تا 40 سال مبتلا به آندومتریوز هستند.
این بیماری معمولاً سال‌ها پس از شروع چرخه قاعدگی شما ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند دردناک باشد اما درک عوامل خطر می‌تواند به شما کمک کند تا تشخیص دهید که آیا شما مستعد ابتلا به این بیماری هستید و چه موقع باید با پزشک خود صحبت کنید.
1-سن
زنان در هر سنی در معرض خطر آندومتریوز هستند.
این بیماری معمولاً در زنان بین 25 تا 40 سال رخ می‌دهد، اما علائم ممکن است از بلوغ شروع شود.
2-سابقه خانوادگی
اگر یکی از اعضای خانوادهتان مبتلا به آندومتریوز است، با پزشک خود مشورت کنید.
ممکن است خطر ابتلا به این بیماری برای شما بیشتر باشد.
3-تاریخچه بارداری
بارداری ممکن است به طور موقت علائم اندومتریوز را کاهش دهد. زنانی که تا به حال فرزند نداشته‌اند، خطر بیشتری برای ابتلا به این اختلال دارند.
با این حال، اندومتریوز هنوز هم می‌تواند در زنانی که فرزند داشته‌اند، رخ دهد. این قضیه نشان می‌دهد هورمونها بر پیشرفت شرایط تأثیر میگذارند.
4-تاریخچه قاعدگی
در صورت بروز مشکل در دوره خود با پزشک مشورت کنید. مواردی چون چرخههای کوتاهتر، دورههای سنگینتر و طولانیتر یا شروع قاعدگی در سنین پایین، ممکن است شما را در معرض خطر بیشتری قرار دهد.
سخن آخر
تحقیقات بیشتری لازم است تا نشان دهد که چگونگی تغییر در شیوه زندگی ممکن است علائم اندومتریوز را کاهش دهد.
با پزشک خود صحبت کنید و با یک متخصص تغذیه ملاقات کنید تا بهترین برنامه عملی را برای مدیریت شرایط خود پیدا کنید.
بدن افراد با هم متفاوت است. یک برنامه خاص و متناسب با توجه به نیازهای فردی شما بهترین خواهد بود.