همان طور که در مباحث پیشین اشاره شد.داشتن تفکر ابتکاری در زندگی می‌تواند نتایج مفیدی را برای ما به ارمغان بیاورید. هر چند که به نسبت ثابت بین تعداد راه‌های مختلف و ابتکار در تفکر تفاوت وجود دارد. اما این ویژگی‌ها تجربی ابتکاری بودن راه‌های مختلف را افزایش می‌دهند.در این مقاله با ما همراه باشید در خصوص اینکه چه ویژگی‌های داشته باشیم تا بتوانیم خلاقانه بیندیشیم.
آنچه خواهید خواند:
- وقت کافی برای ایجاد راه‌های مختلف
- بازی کردن با ابهامات و پیچیدگی‌ها
- انعطاف پذیری ذهنی و اجتناب از تعصب
- جلوگیری از قضاوت فوری و به تعویق انداختن داوری
- تجسم قوی
- تخیل
وقت کافی برای ایجاد راه های مختلف
تحقیقات نشان داده است. پاسخ‌های ایجاد شده در پنج دقیقه اول یک آزمون خلاقیت 10 دقیقه‌ای نسبت به پاسخ‌های پنج دقیقه بعد، ابتکار کمتر داشته است. چرا که کاهش سرعت وقت بیشتری برای عملکرد جریانات نهفته به فرد می‌دهد.
“بازی کردن ” با ابهامات و پیچیدگی ها
صرفا رو‌به‌رو شدن با مسائل مبهم، ممکن است تعداد زیادی راه‌های مختلف ایجاد کند. ولی پاسخ‌های “ابتکاری” به وجود نیاورد. پس تفکر خلاق محسوب نشده راه‌های ایجاد شده ممکن است راه حل‌های واضح از نوع ” بیشتر و بهتر همان راه‌حل‌های عادی” باشد. برای ابتکار، باید قدری” بازی” ابهامات، آزمایش ایده‌ها و ترکیب ایده‌ها همراه با قوه تخیل وجود داشته باشد. برای روشن کردن ابهامات و پیچیدگی‌ها باید دقت وجود داشته باشد. تا بتوان آنها را کامل کرد در توضیح این مسئله به نکات زیر دقت کنید.
ارتقای توجه به جدی بودن یا اهمیت مسئاله
از آن‌جا که تفکر ابتکاری معمولا مستلزم کوشش قابل توجه ذهنی و عاطفی است. ایده‌های ابتکاری در صورتی که فرد مسئاله را پیش پا افتاده یا بی‌اهمیت تلقی کند. به وجود نمی‌آید. غالبا باید توجه کرد و اهمیت مسئاله را ارتقا داده و در درجه‌ای از تعهد برای حل مسئاله ایجاد کرد.
موجه تلقی کردن تفکر خلاق
موجه تلقی کردن ایجاد ایده‌های ابتکاری، واگرا، عجیب و غریب، وسیله مطمئن برای افزایش ابتکاری بودن ایده‌های ایجاد شده است. انسان‌ها گاهی چنان به یک پاسخ صحیح یا بهترین پاسخ عادت کرده‌اند. که اکراه دارند راه‌های دیگری را امتحان کنند. در مواردی که چنین وضعی در کلاس درس، منزل، محل کار یا هر جای دیگری به‌وجود آید. ایجاد ایده‌های جدید یا چنین راه‌های نو، پاداش دادن برای ارائه راه‌حل‌های ابتکاری را می‌توان افزایش داد.
انعطاف‌پذیری ذهنی و اجتناب از تعصب
یکی از خصوصیات تفکر ابتکاری سیال بودن است. سیال بودن بدین معناست که ذهن خود را باز نگه داشته و از قضاوت‌های آنی خودداری کنیم. به ذهن اجازه ورود اطلاعات را داده و در این میان تعصبی نداشته باشیم. معمولا افراد در برخورد با موقعیت‌های مبهم و نا‌آشنا یعنی قبل از اینکه شخص مسئله را درک کند. قضاوت‌های آنی بیشتری دارند در این حالت عوامل مهم مسئاله و راه‌حل‌های مختلف بررسی نشده و به جای تفکر،بیشتر افراد به نتیجه‌گیری و قضاوت می‌پردازد.
نتیجه این گونه رفتار‌ها که ناشی از انگیزه‌های ناگهانی است. عدم حصول راه‌حل‌های ابتکاری است. چنین راه حل‌های نه تنها خسته‌کننده و عاری از هیجان‌اند، بلکه غالبا کارها را بدتر می‌کنند.
جلوگیری از قضاوت فوری و به تعویق انداختن داوری
داوری سریع، درباره یک راه‌حل مانع راه‌حل‌های ابتکاری می‌شود. واقعیت این است که خلاقیت و قضاوت نمی‌تواند هم زمان عمل کنند. تحقیقاتی در خصوص اشکال ناقص صورت گرفت و نتایج نشان داد که افراد گرایش به تکمیل شکل به ساده‌ترین و آسان‌ترین راه ممکن دارند. روان‌شناسان معتقدند که یک شکل ناتمام در شخص، تنش های را برای وحدت بخشیدن و تکمیل شکل برمی‌انگیزد. این تنش باعث می‌شود که شخص تمایل داشته باشد به سرعت شکل ناتمام را با ساده‌ترین و واضح‌ترین شکل ممکن به اتمام برساند. باید این تنش کنترل شود تا فرد بتواند واکنش‌های و پاسخ‌های خلاقانه‌ای خود را به عرصه‌ی ظهور برساند. بطور مثال خطوطی ناقص به افراد داده می‌شود و از آنها می‌خواهیم این خطوط را به یک شکل کامل تبدیل کنند به طور مثال این خطوط :
پاسخ‌های که هر فرد می‌دهد نشان دهنده میزان مقاومت او در مقابل بستن زودرس است. قضاوت زودرس مانعی در فرایند بروز خلاقیت است. درست است که قضاوت زودرس مانعی در فرایند بروز خلاقیت است. اما بدان معنی نیست که سادگی مغایر و در تضاد با خلاقیت است. سادگی خود نمودی از خلاقیت است و این که ذهن بتواند، از پیچیدگی مسائل بکاهد و به گونه‌ای ساده مسائل را به تصویر بکشد و راه‌حلی بر آن بیابد، خود خلاقیت است.پاسخ داده شده به این خط متفاوت است. مثلا رسم یک اسکی باز روی خط افقی. نشان دادن یک خیمه یا سرخ پوست.سرخ پوست در حال بازی با آتش در کنار خیمه و…
تجسم قوی
یکی از موارد تعیین کننده در تفکر خلاق توانایی تجسم اشیا، مفاهیم و فرآیند‌هاست. چگونگی این تصویرها نیز اهمیت زیادی دارد. هر چه تصویرها روشن‌تر، قوی‌تر، زنده‌تر و متنوع‌تر باشد، امکان ابداع و ابتکار بیشتر است. نقاشی، دستکاری شکل‌ها. تحریک کنجکاوی در مورد یک عکس یا سایر وسایل تجسمی، ترغیب تجسم آنچه خوانده یا بیان می شود. بسیاری از بازی ها، روش های مفیدی برای این مهارت هستند.
تخیل
بسیاری از ابداعات و اختراعات، نتیجه ی قدرت تخیل است. بسیاری از داستان های تخیلی امروزه به واقعیت پیوسته اند. یکی از جنبه های روش تخیلی این است که فرد خود را به جای چیز دیگری قرار دهد. روش های پرورش تخیل زیاد و متفاوت است. از جمله خواندن و نوشتن داستان های و فیلم های علمی _ تخیلی است.
تا بدین جا در خصوص معنی خلاقیت، ویژگی های تفکر ابتکاری و خلاق و عناصر و عوامل و اجزای تفکر ابتکاری بطور کامل توضیح داده شد، حال که با خلاقیت و عوامل و اجزای آن بیشتر آشنا شدید در ادامه با موانع خلاقیت بطور خلاصه آشنا خواهید شد.
برای تمرین تفکر ابتکاری با کارشناسان ما می توانید در تماس باشید.