فشار خون بالا یک بیماری جدی است که از هر سه بزرگسال یک نفر و دو سوم افراد بالای 65 سال به آن مبتلا هستند. فشار خون، نیروی خونی است که از طریق شریانهای شما پمپ میشود. هرچه قلب شما خون بیشتری پمپاژ کند و شریانهای شما باریکتر باشد، فشار خون بالاتر میرود. در این مقاله از علائم، دلایل و روشهای درمان فشار خون بالا با طب سنتی صحبت میکنیم.
در فشار خون طبیعی عدد بزرگتر یعنی فشار خون سیستولیکِ متوسط کمتر از 120 میلیمتر جیوه و عدد کوچکتر یعنی فشار خون دیاستولیکِ متوسط کمتر از 80 میلیمتر جیوه و به طور کلی فشار خون طبیعی «120 روی 80» است. عدد بزرگتر فشار درون شریانها را هنگام تپش قلب اندازهگیری میکند. عدد کمتر فشار بین ضربات را اندازهگیری میکند. زمانی که میانگین عدد بزرگتر بیشتر از 140 میلیمتر جیوه یا عدد کوچکتر بیشتر از 90 میلیمتر جیوه باشد، فشار خون فرد بالا در نظر گرفته میشود.
خطرات فشار خون بالا
فشار خون بالا خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و سکتۀ مغزی را افزایش میدهد که این موارد از علتهای اصلی مرگومیر در میان آمریکاییها است.
به فشار خون بالا «قاتل خاموش» میگویند؛ زیرا اکثر افراد مبتلا به فشار خون بالا هیچ علامت و نشانهای از خود بروز نمیدهند. فشار خون بالا، کلسترول بالا و چاقی اصلیترین دلایلی هستند که برخی افراد به آترواسکلروز یا تصلب شرایین مبتلا میشوند.
اکثر افراد میتوانند فشار خون بالای خود را کنترل کنند و خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهند. این افراد باید در مورد چگونگی کاهش یا درمان فشار خون بالا با طب سنتی یا طب مدرن با پزشک خود صحبت کنند. در برخی موارد میتوان یا ایجاد تغییرات در رژیمغذایی و ورزش فشار خون را کنترل کرد. در موارد دیگر، ممکن است به درمان دارویی نیاز باشد.
علائم و نشانهها
از آنجایی که این بیماری علامت و نشانهای ندارد، بیشتر افراد نمیدانند که فشار خون بالا دارند. به ندرت، برخی از افراد مبتلا به فشار خون بالا ممکن است سردرد خفیفی تجربه کنند. موارد پیشرفته فشار خون ممکن است این علائم را ایجاد کند:
- سردرد شدید
- گیجی
- حالت تهوع
- اختلالات بینایی
- تشنج
دلایل بالا رفتن فشارخون
به طور کلی دو نوع فشار خون بالا وجود دارد: فشار خون اولیه و فشار خون ثانویه. فشار خون اولیه شایعتر است و بیش از 95 درصد موارد را تشکیل میدهد. دانشمندان نمیدانند چه چیزی باعث آن میشود. چند عامل ممکن است در آن نقش داشته باشد، از جمله:
- ژنهای مستعد فشار خون بالا
- سطوح پایین اکسید نیتریک، مادهای در بدن که باعث باز شدن رگهای خونی میشود.
- مقاومت به انسولین
- اضافه وزن یا چاقی
فشار خون ثانویه یک علت زمینهای دارد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکلات کلیوی
- بیماریهای مربوط به غدد درونریز، مانند سندروم کوشینگ (پرکاری غدد فوقکلیوی)
- آپنه خواب یا وقفۀ تنفسی. در این وضعیت تنفس فرد در هنگام خواب به دلیل مسدود شدن راه هوایی، برای لحظهای متوقف میشود.
- مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، به شکل طولانیمدت
- برخی داروها، از جمله برخی از قرصهای ضد بارداری، سودوافدرین، درمان جایگزین هورمونی و استروئیدها
- استفاده از کوکائین، نیکوتین، یا سایر محرکها یا گیاه شیرین بیان میتواند باعث افزایش فشار خون یا تشدید آن شود.
عوامل خطرساز
عوامل زیر خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش میدهند:
- اضافه وزن
- ورزش نکردن به اندازه کافی
- داشتن سابقه خانوادگی فشار خون
- سن بالا
- مصرف زیاد الکل یا سیگار کشیدن
- خوردن نمک زیاد (سدیم)
- استرس و اضطراب
- داشتن مشکلات ماندگار مانند دیابت، بیماری کلیوی یا کلسترول بالا
برای بانوان برخی عوامل میتواند خطر ابتلا به فشار خون را افزایش دهد، مثلاً ورود به دوران یائسگی. همچنین در سنین باروری با مصرف قرصهای ضد بارداری این احتمال افزایش مییابد. برخی بانوان در دوران بارداری به فشار خون بالا دچار میشوند که در این شرایط ممکن است علائم جدی مثل سردرد و مشکلات بینایی را تجربه کنند، در این صورت باید هرچه سریعتر به پزشک متخصص مراجعه کنند تا وضعیت سلامتیشان بهطور منظم چک شود.
روشهای درمان فشار خون بالا
در مراحل اولیۀ ابتلا به فشار خون بالا، زمانی که فشار خون هنوز زیاد بالا نیست، ممکن است پزشک به شما بگوید که سبک زندگی خود را برای 6 تا 12 ماه تغییر دهید. پس از این مدت، اگر فشار خون همچنان بالا باشد، احتمالا به دارو (طب مدرن یا طب سنتی) نیاز خواهید داشت. حتی اگر پزشک دارو تجویز کرده باشد، شما همچنان باید در رژیمغذایی و عادات ورزشی خود تغییراتی ایجاد کنید.
درمان دارویی
چندین دارو برای درمان فشار خون بالا وجود دارد. ده درصد از افراد مبتلا به فشار خون بالا ممکن است برای کنترل وضعیت خود به سه دارو نیاز داشته باشند.
برخی از رایجترین داروهای تجویز شده عبارتند از:
- دیورتیکها
سه نوع دیورتیک وجود دارد:
- دیورتیکهای تیازیدی
- دیورتیکهای لوپ
- دیورتیکهای نگهدارنده پتاسیم
سایر داروهای فشار خون بالا
سایر داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون عبارتند از:
- مسدودکنندههای بتا (بتا بلاکرها) مانند آتنولول (تنورمین)
- مهارکنندههای آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) مانند لیزینوپریل (پرینیویل، زستریل)
- مسدودکنندههای کانال کلسیم (CCBs) مانند آملودیپین (نورواسک)
- مسدودکنندههای گیرندۀ آنژیوتانسین (ARBs) II مانند لوزارتان (کوزاز)
علاوه بر داروهای طب مدرن که در متن گفته شد، میتوان از روشهای درمان فشار خون بالا با طب سنتی استفاده کرد. به این منظور باید با پزشکان متخصص طب سنتی در ارتباط باشید. کلینیک دکتر سریتا واقع در خیابان توانیر تهران، ارائه دهنده متنوعترین خدمات طب سنتی است. این کلینیک زیرمجموعه هولدینگ سلامت دکتر بانوکا است و مجموعهای از پزشکان مجرب در زمینه کنترل و درمان فشار خون بالا با طب سنتی در این مرکز مشغول فعالیت و ویزیت مراجعان هستند.
شما میتوانید از سراسر ایران به صورت حضوری و آنلاین توسط پزشکان کلینیک طب سنتی دکتر سریتا ویزیت شوید و وضعیت سلامتی خود را با روشهای طبیعی و سنتی بهبود ببخشید. برای ارتباط با این مرکز با شمارههای پایین صفحه تماس بگیرید.
درمان فشار خون بالا با طب سنتی
چه پزشک برای کاهش فشار خون شما دارو تجویز کند چه نکند، شما باید در رژیمغذایی و سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید. برنامۀ درمانی شما همچنین ممکن است شامل طیف وسیعی از درمانهای سنتیِ مکمل و جایگزین باشد.
شما نباید مصرف داروی خود را بدون نظارت پزشک قطع کنید. قطع سریع برخی از انواع داروهای فشار خون میتواند باعث افزایش شدید فشار خون شود که میتواند باعث سکتۀ مغزی، حملۀ قلبی یا سایر عوارض پزشکی شود. همیشه در مورد گیاهان دارویی و مکملهایی که استفاده میکنید یا قصد دارید استفاده کنید با پزشک معالج خود مشورت کنید.
چند روش رایج طب سنتی برای کاهش فشار خون بالا
به کمک روشهای زیر نیز میتوان برای درمان فشار خون بالا با طب سنتی اقدام کرد:
- مراقب وزن مناسب برای خود باشید. تعدادی از مطالعات در مقیاس بزرگ نشان دادهاند که اضافه وزن یکی از مهمترین عوامل پیشبینیکنندۀ ابتلا به فشار خون بالا است. در صورت نیاز وزن خود را کم کنید. از دست دادن حتی چند گرم نیز میتواند به کاهش فشار خون شما کمک کند.
- از نظر بدنی فعال بمانید. ورزش میتواند فشار خون را کاهش دهد. هر روز 30 دقیقه ورزش کنید. شما میتوانید این مدت را به نوبتهای 10 دقیقهای در طول روز تقسیم کنید. اگر ورزش را به تازه شروع کردهاید، به آرامی پیش بروید و به تدریج مدت زمان ورزش خود را به 30 دقیقه در روز برسانید. پیادهروی یکی از ورزشهای ساده است.
- اگر سیگار میکشید، آن را ترک کنید.
- مصرف نمک را کم کنید.
- از یک رژیمغذایی سرشار از میوه و سبزیجات استفاده کنید. مانند رژیمغذایی دش (DASH)
تغذیه و مکملهای غذایی
داشتن یک رژیمغذایی سالم که چربی اشباعشده و نمک کمی را شامل شود، میتواند به درمان فشار خون بالا با طب سنتی کمک کند. رعایت این نکات تغذیهای ممکن است مفید باشد:
- رژیمغذایی DASH را امتحان کنید که بر خوردن میوهها و سبزیجات تازه، غلات کامل و لبنیات کمچرب و کاهش نمک تاکید دارد.
- غذاهای غنی از آنتیاکسیدان از جمله میوهها (مانند زغالاخته، گیلاس و گوجهفرنگی) و سبزیجات (مانند کدو حلوایی و فلفل دلمهای) بخورید.
- غذاهای سرشار از ویتامین B و کلسیم مانند بادام، لوبیا، غلات کامل و سبزیجات با برگهای تیرهرنگ (مانند اسفناج و کلمپیچ) بخورید.
- از غذاهای تصفیهشده مانند نان سفید، پاستا و به خصوص شکر خودداری کنید.
- برای پروتئین، مصرف گوشت قرمز را کمتر کنید و بیشتر گوشت بدون چربی، ماهی آب سرد، توفو (در صورت عدم حساسیت با سویا جایگزین شود) یا لوبیا مصرف کنید.
- از روغنهای سالم مانند روغن زیتون استفاده کنید.
- چربیهای ترانس موجود در محصولات پختهشدۀ تجاری مانند کلوچهها، کراکرها، کیکها، سیبزمینی سرخ کرده، پیاز سوخاری، دونات، غذاهای فرآوری شده و روغن نباتی را کاهش دهید یا حذف کنید.
- روزانه 6 تا 8 لیوان آب تصفیهشده بنوشید.
برخی از ویتامینها و مکملها ممکن است به درمان فشار خون با طب سنتی کمک کنند، اگرچه شواهد علمی متفاوتی در این باره در دسترس است. قبل از مصرف هرگونه ویتامین یا مکمل، حتما با پزشک خود مشورت کنید؛ به خصوص اگر داروی فشار خون بالا مصرف میکنید.
اسیدهای چرب امگا 3
روغن ماهی، به کاهش کلسترول کمک میکنند و ممکن است به درمان فشار خون بالا با طب سنتی نیز کمک کنند. در بیشتر مطالعاتی که کاهش فشار خون در افراد مشاهده شده است، از دوزهای بسیار بالایی از این مواد استفاده شده است. مشخص نیست که آیا دوزهای پایینتر نیز موثر هستند یا خیر.
در دوزهای بالا، روغن ماهی میتواند باعث افزایش خطر خونریزی شود، به خصوص اگر فرد روزانه از داروهای رقیقکنندۀ خون مانند وارفارین (کومادین)، کلوپیدوگرل (پلاویکس) یا آسپرین استفاده میکند. افزودن ماهیِ بیشتر به رژیمغذایی اقدام بیخطری است. انجمن قلب آمریکا خوردن ماهی دو بار در هفته را توصیه میکند. ماهیهای آب سرد مانند سالمون یا لوزی ماهی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند.
کوآنزیم Q10
در چندین مطالعه نشان داده شد که کوآنزیم Q10 فشار خون را کمی کاهش میدهد. این کوآنزیم ممکن است به لخته شدن خون کمک کند، که این یعنی رقیقکنندههای خون مانند وارفارین (کومادین)، کلوپیدوگرل (پلاویکس) و آسپرین به خوبی عمل نخواهند کرد.
سیترات منیزیم
ممکن است کمی در کنترل فشار خون موثر باشند، اگرچه شواهد متفاوتی در این باره در دسترس است. افرادی که از دیورتیکهای کاهشدهندۀ پتاسیم استفاده میکنند ممکن است سطح منیزیم کمتری داشته باشند. منیزیم ممکن است باعث شل شدن مدفوع شود و با برخی داروها از جمله داروهای فشار خون تداخل داشته باشد. از پزشک خود بپرسید که آیا مکمل منیزیم برای شما مناسب است یا خیر.
عصارۀ قهوۀ سبز
که از دانههای قهوه قبل از برشتهشدن تهیه میشود، ممکن است در افراد مبتلا به فشار خون خفیف به کاهش فشار خون کمک کند. محققان باید مطالعات بیشتری در این زمینه انجام دهند، اما دو مطالعه نشان داده است که عصارۀ قهوۀ سبز در کاهش فشار خون عملکردی بهتر از دارونماها دارد. برخی از عصارههای قهوۀ سبز دارای کافئین هستند که میتواند با بسیاری از داروهای تجویزی تداخل داشته باشد. کافئین همچنین ممکن است فشار خون را افزایش دهد. برای ایمن بودن، قبل از مصرف عصارۀ قهوۀ سبز با پزشک خود مشورت کنید و سپس برای درمان فشار خون بالا با طب سنتی از طریق خوردن قهوه سبز اقدام کنید.
کلسیم
ممکن است کمی فشار خون را کاهش دهد، اگرچه شواهد متفاوتی در این باره موجود است. کلسیم میتواند با بسیاری از داروها تداخل داشته باشد، بنابراین قبل از مصرف مکمل کلسیم با پزشک خود مشورت کنید.
ال-آرژنین
ممکن است به گشاد شدن عروق خونی کمک کند و فشار خون را کاهش دهد. آرژنین جریان خون را افزایش میدهد و ممکن است با داروهای فشار خون بالا از جمله نیتراتها تداخل داشته باشد. همچنین ممکن است با داروهای عدم نعوظ نیز تداخل داشته باشد. ال آرژنین ممکن است تبخال را بدتر کند. همچنین ممکن است فشار خون را کاهش دهد و شما را در معرض ابتلا به کاهش بیشازحد فشار خون قرار دهد.
پتاسیم
تجویزشده توسط پزشک ممکن است فشار خون را کمی کاهش دهد. همۀ مطالعات موافق این موضوع نیستند و شما برای دریافت مقدار مناسب پتاسیم به نسخۀ پزشک نیاز دارید. افرادی که دیورتیکهای نگهدارندۀ پتاسیم مصرف میکنند نباید پتاسیم اضافی مصرف کنند. قبل از مصرف هر گونه پتاسیم، حتی با دوز کم، با پزشک خود مشورت کنید.
ویتامین D
مصرف این ویتامین ممکن است به کاهش یا درمان فشار خون بالا با طب سنتی کمک کند، به این منظور میتوانید از مواد غذایی سرشار از ویتامین D استفاده کنید. مطالعات سطوح بالای ویتامین D در خون را با کاهش خطر ابتلا به فشار خون بالا مرتبط میدانند.
گیاهان دارویی
گیاهان دارویی ممکن است سیستمهای بدن را تقویت کنند. قبل از شروع مصرف داروهایی گیاهی، شما باید مانند هر نوع درمان دیگری با پزشک خود مشورت کنید. شما میتوانید از گیاهان به شکل عصارۀ خشک (کپسول، پودر یا چای)، گلیسریت (عصاره گلیسیرین)، یا تنتور استفاده کنید. مگر اینکه پزشک متخصص طب سنتی توصیه دیگری داشته باشد، با 1 قاشق چایخوری چای درست کنید. گیاه در هر فنجان آب گرم 5 تا 10 دقیقه برای برگ یا گل و 10 تا 20 دقیقه برای ریشه پوشانده شود. 2 تا 4 فنجان در روز بنوشید. همانطور که ذکر شد میتوانید تنتورها را به تنهایی یا ترکیبی استفاده کنید.
قبل از مصرف هرگونه گیاه دارویی برای درمان فشار خون بالا با طب سنتی، با پزشک خود مشورت کنید؛ به خصوص اگر از قبل دارویی برای کنترل فشار خون مصرف میکنید.
- بر اساس یک مطالعۀ تحقیقاتی، گیاه بومادران به شکل تنتور، ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند. با این حال به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است. گیاه بومادران ممکن است با داروهای رقیقکنندۀ خون مانند وارفارین (کومادین)، کلوپیدوگرل (پلاویکس) و آسپرین تداخل داشته باشد. همچنین ممکن است با لیتیوم و برخی آرامبخشها نیز تداخل داشته باشد. زنان باردار نباید بومادران مصرف کنند. افراد مبتلا به آلرژی به گیاه کهنهواش باید در مصرف بومادران مراقب باشند.
- بر اساس یک مطالعه، چای ترش (نام علمی: Hibiscus sabdariffa) در کاهش فشار خون موثر است. زنان باردار نباید چای ترش مصرف کنند.
- قارچ گانودرما یا قارچ ریشی ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند، اگرچه شواهد چندان محکمی در این باره وجود ندارد. شما همچنین میتوانید تنتور این عصارۀ قارچ را مصرف کنید. قارچ ریشی میتواند با سایر داروها تداخل داشته باشد و ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد.
- سیر ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند، اگرچه همه مطالعات موافق این موضوع نیستند. سیر ممکن است با داروهای رقیقکنندۀ خون تداخل داشته باشد. سیر همچنین میتواند با بسیاری از داروهای دیگر، از جمله برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان ایدز تداخل داشته باشد.
هومیوپاتی
مطالعات اندکی اثربخشی داروهای هومیوپاتی خاص را در درمان فشار خون بالا بررسی کردهاند. با این حال، یک هومیوپات حرفهای ممکن است بر اساس دانش و تجربۀ بالینی خود، یک یا چند روش درمانی زیر را برای درمان فشار خون بالا با طب سنتی توصیه کند. هومیوپاتها قبل از تجویز یک روش درمانی، نوع ساختاری فرد را در نظر میگیرند که شامل ساختار فیزیکی، عاطفی و فکری شما میشود. یک هومیوپاتِ باتجربه تمام این عوامل را هنگام تشخیص مناسبترین درمان برای یک فرد خاص ارزیابی میکند.
- Argentum nitricum (نیترات نقره)، برای افرادی که فشار خون آنها هنگام احساس اضطراب یا عصبی افزایش مییابد. این افراد ممکن است خونگرم و در معرض کلاستروفوبیا (ترس از فضای بسته) و میل شدید به شیرینیها و غذاهای شور باشند.
- Aurum metallicum (طلا)، برای افرادی که رفتاری جدی دارند و روی حرفۀ خود تمرکز میکنند. در پایان روز در معرض احساسات بد قرار میگیرد. این افراد ممکن است فکر میکنند شکست خوردهاند یا احساس عصبانیت یا افسردگی میکنند.
- Calcarea carbonica (کربنات کلسیم)، برای افرادی که اغلب در هنگام بیماری احساس خستگی و ناتوانی میکنند. این افراد ممکن است دست و پاهای سرد و عرقکردهای داشته باشند و اغلب احساس سرما کنند. آنها ممکن است میل شدیدی به شیرینی و تخممرغ داشته باشند و از اضافه وزن هم رنج ببرند.
- Lachesis (فراوردۀ سم مار سوروکوکو)، برای افرادی که اغلب پرحرف و پریشان هستند و در ترس ابتلا به بیماری به سر میبرند. این افراد ممکن است شکاک و حسود باشند و در قفسۀ سینه خود احساس سنگینی کنند. آنها بعد از خواب احساس بدتری دارند و ممکن است نتوانند پیچیدن چیزی مانند شال گردن را دور گردن خود را تحمل کنند.
- Nux vomica (جوز سمی)، برای افرادی که بیحوصله هستند، دوست ندارند معطل شوند و جاهطلب و باپشتکار هستند. این افراد ممکن است تمایل زیادی به مصرف قهوه و سایر محرکها داشته باشند و ممکن است به نور نیز حساس باشند.
طب سوزنی
مطالعات متعددی نشان میدهد که استفاده از طب سوزنی در کاهش و درمان فشار خون با طب سنتی و بهرهگیری از اصول طب چینی مؤثر است. به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.
ماساژ و فیزیوتراپی
ماساژ ممکن است به افراد مبتلا به فشار خون بالا کمک کند تا با استرس خود مقابله کنند. یک مطالعه نشان داده است که افراد مبتلا به فشار خون بالا که ماساژ دریافت میکردند، فشار خون و هورمونهای استروئیدی پایینتری داشتند. این هورمونها نشاندهندۀ استرس هستند. ماساژ درمانی ممکن است برای افراد مبتلا به فشار خون بالا که معمولا استرس و اضطراب زیادی را تحمل میکنند، مفید باشد. درمان فشار خون بالا با طب سنتی از طریق ماساژتراپی و بهبود گردش خون از این طریق، یک روش درمانی کم عارضه و بیضرر است.
درمان روان تنی
ارتباطی پیچیده و تا حدودی بحثبرانگیز میان استرس و فشار خون بالا وجود دارد. بهترین تکنیک آرامسازی مشاهده شده که فشار خون را کاهش میدهد، مدیتیشن ماورایی (TM) است. براساس چندین مطالعه، یوگا میتواند در کاهش فشار خون موثر باشد. یک روش درمان فشار خون بالا با طب سنتی استفاده از تکنیکهای روانشناسی و آرامسازی ذهن است که به حفظ سلامت روح و جسم کمک میکند.
یک کلیک تا
درمان با طب سنتی
هشدارها و اقدامات احتیاطی
- از مصرف ماهیهای پر جیوه که ممکن است فشار خون را بالا ببرد اجتناب کنید.
- استفاده از کوکائین، نیکوتین یا شیرینبیان میتواند باعث افزایش فشار خون یا تشدید آن شود.
- کافئین میتواند فشار خون بالا را بدتر کند.
پیشآگاهی و عوارض
اگر فشار خون بالا درمان نشود، میتواند عوارض جدی ایجاد کند، از جمله:
- سکته
- بیماری قلبی و حملۀ قلبی
- نارسایی احتقانی قلب
- مشکلات کلیوی
- مشکلات مربوط به شبکیه چشم که میتواند باعث کاهش بینایی شود
- ناتوانی جنسی در مردان و کاهش ارگاسم در زنان
- مشکلات مربوط به حافظه و زوال عقل
منبع: stlukes-stl.com ؛