سقط مکرر شایعترین عارضه بارداری است و برای زوجینی که تمایل به داشتن فرزند دارند، استرسهای روانی فراوانی ایجاد میکند.
حتما میدانید اگر در سه ماه اول بارداری دچار لکه بینی یا خونریزی شدید و درد و انقباض زیر ناف شدهاید، لازم است، برای بررسی احتمال «سقط خودبخودی» به پزشک مراجعه کنید.
سقط مکرر چیست؟
سقط جنین، به دلایل زیادی میتواند رخ دهد. یکبار سقط شما، به معنای آن نیست که با بارداری مجدد، سقط جنین دیگری خواهید داشت؛ اما در عدهای از زنان، بیش از یک مورد سقط اتفاق میافتد.
اگر خانمی دچار 3 سقط یا بیشتر، قبل از نیمه اول بارداری شود، به آن «سقط مکرر» گفته میشود.
آمارها نشان داده که حدود 15 درصد از مادران باردار تجربه سقط مکرر دارند.
لابد برای شما این سوال پیش آمده که چرا گاهی در بعضی خانمها این مشکل در چند بارداری پشت هم اتفاق میافتد و چگونه میتوان جلوی آن را گرفت؟
تقسیم بندی عوامل ایجاد سقط مکرر
مکانیسمهای اصلی سقط همواره مشخص نیستند ولـی، میتوان آنها را به:
- جنینی- مادری
- و محیطی
تقسیمبندی کرد.
علل شناخته شده سقط، شامل:
- اختلالات کروموزومی و ناهنجاریهای مادرزادی در جنین
- عوامل محیطی مانند ضربه
- همچنین مشکلات ساختاری رحم
- مشکلات غدد درون ریز
- عفونتها
- و افزایش انعقادپذیری خون
است.
با این حال در 60 درصد موارد، حتی بعد از ارزیابی علل، سقط مکرر غیر قابل توجیه باقی میماند.
اختلالات کروموزومی
نواقص کروموزومی به معنی اختلال در یک یا تعدادی از کروموزومها است که میتواند منجر به تولد فردی با اختلالات مختلف شود. در اختلالات کروموزومی، بعد از بررسی و مشاوره ژنتیکی والدین، ممکن است استفاده از روشهای کمکباروری مثل IVF (لقاح خارج رحمی)، برای افزایش احتمال بارداری سالم توصیه شود.
ناهنجاریهای مادرزادی
ناهنجاریهای مادرزادی ممکن است در اثر عوامل بیرونی مانند باندهای آمنیوتیک یا عواملی تراتوژن (آسیب زا) مانند قند بالای مادر، داروهایی مانند ایزوترِتینوئین، استرس فیزیکی مانند تب مادر یا عوامل محیطی شیمیایی مانند جیوه به وجود بیایند.
اختلال ساختاری ذاتی
اختلال ساختاری ذاتی رحم مثل وجود رحم تکشاخ، دوشاخ، سپتومدار و… است. از اختلالات ساختاری اکتسابی رحم میتوان به وجود لیومیومها یا تودههای خوشخیم ایجاد شده در دیواره رحم و یا چسبندگیهای ایجاد شده در رحم به دلیل سابقه کورتاژ اشاره کرد. اصلاح شکل داخل رحم اغلب میتواند احتمال سقط جنین را کاهش دهد. برخی از اختلالات ساختاری رحم، با جراحیهای کوچک و یک روزه، ترمیم میشوند.
سقط مکرر، ممکن است مربوط به برخی از اختلالات غدد درون ریز مثل:
- دیابت کنترلنشده
- کمکاری تیروئید
- افزایش پرولاکتین
- سندرم کوشینگ
- سندرم تخمدان پلیکیستیک
باشد. اصلاح و درمان این بیماریها، میتواند احتمال یک بارداری سالم و کامل را در شما بهبود بخشد.
درمان
افزایش انعقادپذیری خون در ترومبوفیلیهای مادرزادی یا اکتسابی، و همین طور اختلالات سیستم ایمنی مانند سندرم آنتیفسفولیپید سندرم آنتیفسفولیپید آنتیبادی و لوپوس دیده میشود. این بیماران ممکن است با داروهای رقیق کننده خون، مثل آسپرین و هپارینِ با دوز کم، درمان شوند.
همچنین در بسیاری از این بیماران، نیاز به تجویز طولانی مدت شیاف پروژسترون وجود دارد.
توجه داشته باشید که اضافه وزن نیز با افزایش خطر سقط جنین همراه است؛ بنابراین کاهش وزن معقول نیز ممکن است به پیامدهای بارداری کمک کند. قطع سیگار، مواد مخدر و الکل، خطر سقط جنین را کاهش میدهد. اضطراب یا افسردگی نیز مشکلات مهمی هستند که با پشتیبانی یک مشاور روانشناسی، میتواند یک محیط سالم برای بارداری ایجاد کنند. محدود کردن مصرف کافئین نیز توصیه میشود.
اسباب ایجاد سقط در طب ایرانی
اسباب ایجاد سقط در طب ایرانی، به چهار دسته عوامل:
- جنینی
- پدری
- مادری
- محیطی
تقسیم میشوند. تشخیص و درمان هر کدام از این علتهای سقط، تخصصی هستند و باید توسط پزشک متخصص طب ایرانی انجام شود.
عوامل مادری سقط مکرر
دلایل مادری سقط، بسیار متنوع هستند و می توان به سوء مزاج رحم، مشکلات ساختاری رحم، بیماریهای متعدد در اعضای دیگر بدن مادر، چاقی یا لاغری شدید او اشاره کرد. اگر شما خانم هستید و علایمی مانند ترشحات زیاد رحم، کسلی بدن، پلکهای پف آلود، ریزش آب دهان زیاد به خصوص در خواب، احساس کشیدگی در رحم، احساس خروج باد از رحم در هنگام نزدیکی، و همین طور سوء هاضمه و نفخ زیاد گوارشی دارید، قبل از اقدام به بارداری، برای شرح حال و معاینه تخصصی طب ایرانی مراجعه کنید.
عوامل پدری سقط مکرر
اگر شما آقا هستید و منی رقیق، یا مشکلی در بیضه یا عروق آن دارید نیز حتما به پزشک متخصص طب سنتی مراجعه کنید.
عوامل محیطی سقط مکرر
بسیاری از عوامل محیطی سقط، به سبک زندگی نامناسب در دوران بارداری و پیش از بارداری ارتباط دارد. به طور کلی، هرچه بدن زن سالم تر باشد، احتمال بارداری سالم را بهبود میبخشد. از بین این عوامل میتوان به تغییرات غیرطبیعی در آب و هوا؛ رعایت نکردن اصول خوردنیها و آشامیدنیها (مثل پرخوری یا گرسنگی شدید، خوردن چیزهای بسیار تند یا ترش یا سرد یا خوردن داروها یا سموم؛ ضربه به شکم، کاهش فعالیت بدنی، یا حرکت بیش از حد، پریدن و برداشتن اشیای سنگین؛ حالات روانی شدید؛ استحمام طولانی، و حتی زیادهروی در نزدیکی جنسی اشاره کرد.
عوامل جنینی سقط مکرر
برخی از علل جنینی سقط جنین را می توان با اصلاح سبک زندگی در دوران قبل از حاملگی و بهبود عملکرد اعضایی که در تولید سلول تخمک و اسپرم دخیل هستند، را تا حدی کاهش داد. به عنوان مثال، یکی از مهمترین علل سقط مکرر در طب سنتی ایران، اختلال مزاج والدین، بخصوص مادر است. بنابراین مهمترین روش برای درمان آن، اصلاح مزاج پدر و مادر، قبل از اقدام به بارداری است. اگر چه این روند درمانی به ترتیب در 3 مرحله – بر اساس تدبیر سبک زندگی، دارو درمانی و اعمال دستی- انجام میشود، اما اولین و مهمترین قدم در این مسیر، همان اصلاح سبک زندگی است.
اصول کلی سبک زندگی صحیح در طب ایرانی چیست؟
همان طور که در مقالات مختلف نیز اشاره کردهایم، برای یک سبک زندگی سالم باید سعی کنید که شش اصل ضروری حفظ تندرستی (سته ضروریه) را طوری تنظیم کنید که با مزاج طبیعی شما سازگار باشد، و اگر خدای ناکرده، از حد طبیعی آن خارج شده با کمک پزشک آن را اصلاح کنید.
شش اصل ضروری تندرستی شامل:
- آب و هوا
- خوراک
- خواب
- فعالیت بدنی
- حالات روانی
- پاکسازی بدن
است.
پیشگیری از سقط مکرر با اصلاح سبک زندگی
رعایت این اصول میتواند کمک شایانی به حفظ سلامتی در فرد و اعطای آن به نسل بعد داشته باشد، و از بروز برخی انواع سقط مکرر و صرف هزینههای درمان آن پیشگیری کرده و موفقیت بارداری را تا حد زیادی تضمین کند. پس اگر سقط داشتید، بهتر است قبل از تصمیم به بارداری مجدد، به یک پزشک متخصص طب سنتی مراجعه کنید تا توصیه های لازم برای اصلاح مزاج را دریافت کنید. تغییر سبک زندگی و اصلاح مزاج، به مدت یک و نیم تا سه ماه، میتواند نتایج بهتری را در بارداریهای بعدی برای شما رقم بزند. البته اگر دچار بیماری خاصی نیز هستید، معمولا نیاز به زمان بیشتری برای درمان آنها دارید.
اصلاح خوراکیها و آشامیدنیها
اصلاح سبک زندگی در طب ایرانی، در مرحله اول با اصلاح خوراکیها و آشامیدنیها، با توجه به مزاج شما صورت میگیرد. توجه به آداب خوردن و آشامیدن نیز اهمیت زیادی دارد که برای آشنایی با آنها میتوانید به مقالات یا کتابهای معرفی شده در همین سایت مراجعه کنید.به عنوان مثال، افزایش انعقادپذیری را میتوان به تولید رطوبتهای غلیظ و لزج در مایعات بدن، از جمله خون خانم باردار نسبت داد. این رطوبتهای غلیظ در اثر سبک زندگی نادرست ایجاد شده است. بنابراین، در کنار درمانهای پزشکی نوین و داروهای طب ایرانی، توصیه میشود استفاده از مواد غذایی چسبنده و کشدار، مانند نان، بیسکویت، کیک و شیرینیهای خمیر؛ رشته هایی مثل ماکارونی، لازانیا و آش رشته؛ پنیرهای لزج و خامه ای، غذاهایی مانند الویه، هلیم و کلهپاچه؛ گوشت گاو و گوساله؛ قارچ؛ ذرت؛ بادمجان؛ و حتی عدس و رطب، محدود شود.
تنظیم خواب و بیداری
تنظیم خواب و بیداری و انجام فعالیت بدنی مناسب، به خصوص برای کسانی که رطوبت زیادی در بدن دارند (و سبب سقط در آنها غلبه رطوبت در رحم است)، میتواند از توصیههای دیگری باشد که متخصص طب سنتی به شما میکند. به طور خلاصه، میتوان گفت که شما باید شبها زودهنگام بخوابید، سحرخیز باشید، از خوابیدن در طول روز پرهیز کنید، و همچنین یک ورزش منظم و متناسب با مزاج و قوت بدن خود انجام دهید.
تنظیم مواد دفعی بدن
توصیه دیگر برای حفظ جنین و اصلاح سبک زندگی، تنظیم مواد دفعی بدن و تعادل آن با مواد وارد شده به بدن است. بنابراین داشتن یبوست، اختلال قاعدگی، عدم تعریق کافی و کم ادراری در بعضی افراد میتواند موجب تجمع مواد زائد در بدن شود که به سقط مکرر دامن میزند. روشهای پاکسازی بدن، بسیار متنوع و تخصصی هستند.
تقویت قوای روحی، روانی و مغز
اما همه اینها هم اگر اصلاح شوند، یک اصل مهم دیگر باقی میماند و آن تقویت قوای روحی، روانی و مغز است. یادتان باشد جسم شما هر چقدر هم ضعیف و ناتوان باشد، تحت کنترل مغز و قدرت روحی شماست. بنابر این قدرت روحی خود را در برابر مشکلات و بیماریها از یاد نبرید و بدانید که با تمرکز بر خواسته خود و طلب مکرر آن از خداوندی که بر هر کاری قادر است، خواهید توانست به آرزوی خود که کسب مقام مادری است؛ برسید.
نویسندگان:
- دکتر مریم مشهدی، متخصص طب ایرانی
- دکتر مهشید چایچی، متخصص طب ایرانی
ویرایش: دکتر فاطمه مرادی (مدیر کارگروه تدابیر بارداری)
۱ دیدگاه