شناسایی علائم استرس

در مقاله قبلی در خصوص تعریف استرس و عوامل موثر بر استرس صحبت شد. در این مقاله با شما هستیم در خصوص علائم استرس.از منظر روان شناسی انسان موجودی با ابعاد روانی،اجتماعی و فیزیولوژیکی است که این ابعاد همواره با یکدیگر در تعامل هستند. به همین دلیل، وقتی ما تحت شرایط تنش زا و ناخوشایندی قرار می گیریم. فشار روانی حاصل از آن در تمام ابعاد وجودی ما اثر خود را نشان می دهد. به صورت:

– واکنش های جسمانی:

حاصل از شرایط تنش زا که در اثر فعال شدن بخش سمپاتیک دستگاه عصبی یعنی بخش خودمختار دستگاه عصبی به وجود می آید. به عنوان مثال: افزایش ضربان قلب،بالا رفتن فشار خون، تنگی نفس، انقباض عضلات و درد ناشی از آن.لرزش اندام های مختلف بدن، سردرد های شدید و میگرن. زخم معده، حالت تهوع، تکرر ادرار، و بسیاری از نشانه های جسمانی دیگر.

علائم روانی ناشی از استرس:

اشکال در تمرکز، ناتوانی در تصمیم گیری، اختلال در حافظه، فراموشی. افزایش افکار ناکارآمد،افسردگی، کاهش علاقه و بی علاقه شدن نسبت به امور روزمره . کاهش انگیزه، احساس خستگی، احساس غم، عصبانیت.

علائم رفتاری ناشی از استرس:

اجتناب از رفتن به موقعیت هایی که اضطراب برانگیز اند، اختلالات خواب، پرخاشگری، تغییر اشتها، بی قراری و ناآرامی.

علائم اجتماعی ناشی از استرس:

ناتوانی در برقراری روابط اجتماعی مناسب، پایین آمدن بازده کاری، از دست دادن دوستان و آشنایان و در نهایت انزوای اجتماعی.

همه ی  علائم ذکر شده در بالا، نشانه‌‌‌‌‌‌های هستند که به شما کمک می کند متوجه شوید در چه شرایطی هستید. واقعیت این است که زندگی ما انسان ها با استرس و فشار عجین شده است. و گاهی متوجه نیستیم که چه خطراتی ما را تهدید می کند. در واقع امروزه به دلیل شرایط خاص زندگی، غالب ما انسان ها به علایم مشخصه ی استرس عادت کرده ایم و آن را جز لاینفک زندگی خود تلقی می کنیم. حال آن که سهم عمده ای از وقت و انرژی ما صرف کنترل این فشار روانی می گردد . بخش عمده ای از نارضایتی ها ی ما ناشی از همین استرس های مداوم است.

عوامل تدوام بخش استرس:

عوامل فشار زا

در افراد مختلف، عوامل متفاوتی می توانند ایجاد فشار و تنش نمایند. در زیر به برخی از کلی ترین و رایج ترین عوامل به وجود آورنده ی استرس اشاره شده است:

-ناکامی

هنگامی که راه دستیابی به یک هدف خواستنی مسدود می شود، یا دستیابی به آن به تاخیر می افتد ناکامی روی می دهد. ناکامی برای فرد تنش و فشار روانی به همراه دارد.

در زندگی هر یک از ما موانع گوناگونی وجود دارند که بر سر راه کوشش هایمان برای رسیدن به هدف ها قرار میگیرند. موانع فردی محیطی و اجتماعی از مهم ترین آن هاست.

گاه چیزی که مانع دستیابی آدمی به هدف و خشنودی وی می شود، از کاستی های خودش سرچشمه می گیرد. معلولیت های جسمانی آدمی را از رسیدن به هدف باز دارد. علاوه بر این ها، هر فردی نمی تواند موسیقی دان مشهوری شود یا از پس امتحانات ورودی پزشکی برآید. اگر کسی هدف هایی را برای خود انتخاب کند که فراتر از توانمندی های او باشد احتمالا دچار ناکامی خواهد شد.

گاه موانع محیطی، یعنی سدهایی که در محیط پیرامون فرد وجود دار.د مانع رسیدن وی به اهدافش می شود. برای مثال ترافیک در خیابان مانع از آن می شود که شما به موقع بر سر قرار بسیار مهمی حاضر شوید. دیر رسیدن به قرار ملاقات ناکامی محسوب می شود و می تواند در شما تنش و اضطراب ایجاد کند.

مانع دیگری که می تواند ناکامی هایی را برای افراد به وجود آورد، موانع اجتماعی است. مقصود از موانع اجتماعی، سدهایی است که در جامعه وجود دارد و مانع رسیدن ما به اهدافمان می شود.

ناکامی، فشار روانی و استرس در فرد ایجاد می کند. که باید به شکل صحیحی کنترل شود. اگر فشارهای ایجاد شده به شکل مناسبی کنترل نشوند.باعث می شود که فرد آسیب پذیر شده و نتواند در مقابل فشارهای معمول زندگی، مقاومت کند. از طرف دیگر، فشارهای روانی در دراز مدت بر جسم و روان ما اثر می گذارد و احتمال ابتلا به بیماری های مختلف جسمانی و روانی را افزایش می دهد.

تعارض

افراد در موقعیت هایی احساس تعارض می کنند که با هدف هایی که در عین حال هم خواستنی هستند و هم نخواستنی. هم مثبت هستند و هم منفی روبرو می شوند. شیرینی خوراکی خوشمزه ای است اما کالری بالایی دارد و موجب افزایش وزن می شود. یا اینکه مسافرت آخر هفته بسیار لذت بخش است اما ممکن است فرصت مطالعه برای امتحان کم شود و از دست برود.

هدفی که در عین حال هم خواستنی باشد و هم ناخواستنی. هم خوشایند باشد و هم ناخوشایند. در فرد تضاد و تعارض به وجود می آورد.و ممکن است فرد را برای مدتی سرگردان کند. این تعارض و سرگردانی در وی تنش و استرس ایجاد می کند. ماندن در تعارضات و بلاتکلیفی ها و از دست دادن فرصت تصمیم گیری در دراز مدت، توان مقابله ای فرد را کاهش داده. و بر روی اعتماد به نفس و خودباوری وی تاثیری مخرب بر جای می گذارد.

باورها و عقاید

باورها و عقاید افراد یکی از مهم ترین منابع استرس است. به این نوع استرس ها، استرس های درون زاد گفته می شود. یعنی محرکی از بیرون بر فرد فشار نمی آورد، بلکه این دیدگاه و باورهای فرد است که او را دچار استرس کرده است. در بخش قبلی مقاله استرس راجع به خطاهای ذهنی توضیح داده شد( برچسب زدن، تفکر همه یا هیچ و…) که همه و همه منجر به تشدید احساسات ناخوشایند و ایجاد و تقویت در هم تنیدگی ها می گردد.

فشارها

فشارهای ناشی از شرایط کنونی جامعه، مثل تورم، زیاد شدن اختلاف طبقاتی. ارزش گذاری بیش از حد به پول و رقابت های ناسالم برخاسته از آن. خود یکی از منابع بالقوه ی تنش زایی بسیار مهم محسوب می شود.

یعنی ماهیت زندگی به گونه ای است که مشکلات و چالش های زیادی را به همراه دارد. حال در برخی از مراحل و در بعضی موقعیت ها این چالش ها خفیف تر و در برخی دیگر از موقعیت ها این چالش ها شدید تر هستند. استرس های شدید، چالش های شدید را هم به همراه دارند. در برخورد با چنین موقعیت هایی، اگر فرد نتواند استرس های خود را کنترل کند. در آن وضعیت چالش برانگیز باقی می ماند و این احساس ناتوانی در فایق آمدن، منجر به این می شود .که موقعیت چالش برانگیز، چالش برانگیز تر و سخت تر از آنچه که در واقع هست ارزیابی شود، که این وضعیت تندیدگی را بیشتر می کند.

اما اگر فرد در جریان زندگی در جهت توانمندسازی هر چه بیشتر خود حرکت کرده باشد. در مواجهه با شرایط سخت و تنش زا می داند که اطلاعات و مهارت هایی دارد که می تواند آن ها را به کار گیرد. این احساس توانمندی و آگاهی به او کمک می کند، تا اولا موقعیت ها را خیلی تنش زا برآورد نکند و دوما با اطمینان به اطلاعات و مهارت هایی که کسب نموده،به مقابله با مسئله بپردازد.

درباره این که چگونه با موارد استرس زا در  زندگی مقابله کنیم. و از چه روش و راهکارهای استفاده شود که بتوان در جهت مقابله با استرس به کار ببریم را در مقاله بعدی صحبت خواهد شد.