فواید شیر مادر برای مادر و نوزاد چیست؟ بهترین شیر برای تغذیه نوزاد چه شیری است؟

اینها سوالاتی است که بسیاری از مادران از پزشک متخصص زنان خود می‌پرسند.

تصمیم‌گیری در نهایت به عهده مادر است ولی بهتر است قبل از انتخاب نوع شیر در مورد فواید شیر مادر بیشتر بدانیم.

شیر مادر فواید فراوانی هم برای مادر و هم برای کودک دارد.

فواید شیر مادر برای نوزاد

در ادامه فواید شیر مادر برای نوزاد معرفی و بررسی می‌شود.

1-دارای همه مواد غذایی مورد نیاز کودک به میزان کافی:

شیر مادر همه مواد غذایی مورد نیاز کودک را به میزان لازم دارد و فقط میزان ویتامین دی شیر مادر به اندازه کافی نیست که کودک باید از طریق مکمل (قطره ویتامین دی) دریافت کند.

همچنین کمیت و کیفیت شیر مادر متناسب با الگوی رشد کودک و توانایی هضم وی تغییر می‌کند.

در روزهای ابتدایی بعد از تولد (تقریبا تا روز چهارم بعد از تولد) آغوز یا کلستروم ترشح می‌شود که غلیظ و زرد رنگ است.

آغوز حاوی پروتئین بیشتر و قند کمتری است و سرشار از آنتی‌بادی و ‌آنتی‌اکسیدان است آغوز با ترکیبات مفید خود به رشد گوارش نابالغ نوزاد کمک می‌کند.

آغوز جایگزین ندارد و هیچ شیرخشکی نمی‌تواند جایگزین آغوز شود.

2-دارای آنتی‌بادی:

شیر مادر حاوی آنتی‌بادی است و بیشترین فاکتور ایمنی موجود در شیر مادر IgA است. آنتی‌بادی‌ها موجب ایمنی نوزاد در برابر عفونت با باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌شوند.

همچنین هنگامی که مادر مبتلا به عفونت با باکتری یا ویروس می‌شود، بدن مادر آنتی بادی می‌سازد و این آنتی‌بادی‌ها در شیر مادر ترشح شده و از طریق شیر وارد بدن نوزاد می‌شوند و نوزاد را ایمن می‌کنند.

مطالعات نشان می‌دهد کودکانی که از شیر مادر تغذیه نمی‌کنند بیشتر مبتلا به انواع عفونت‌های تنفسی و گوارشی می‌شوند.

3-کاهش ابتلا به بیماری‌ها:

کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند احتمال ابتلا به بیماری‌های زیر در آن‌ها کاهش می‌یابد:

• سرماخوردگی، عفونت گوش میانی، عفونت گلو و سینوزیت
• بیماری‌های گوارشی مانند کولیت اولسروز، کرون، سندرم روده تحریک پذیر
• آلرژی، اگزما و درماتیت آتوپیک
• مرگ ناگهانی نوزاد
• دیابت تیپ یک و دو
• لوسمی و انواع سرطان خون

4-بهبود وزن سلامت کودک:

در کودکانی که شیر مادر می‌خورند، احتمال افزایش وزن کاهش می‌یابد.

زیرا هورمون لپتین که تنظیم‌کننده اشتها است در کودکان شیر مادرخوار بیشتر است.

هر ماه خوردن شیر مادر، موجب کاهش 4 درصدی احتمال چاقی در کودک می‌شود.

5-بهبود رشد مغزی و افزایش هوش:

مطالعات نشان داده که کودکان شیر مادرخوار نمره هوشی بیشتری داشته و مشکلات رفتاری کمتری دارند.

همچنین شیر مادر اثرات مثبت واضحی در تکامل عصبی و رشد مغزی کودک در دراز مدت داشته است. اثرات مثبت شیرمادر در رشد مغزی کودک خصوصا در نوزادان نارس مشهودتر است.

6-بهبود تراکم استخوان:

کودکان شیر مادرخوار از تراکم استخوانی بهتری برخوردار هستند.

فواید شیردهی مادر برای مادر

در ادامه فواید شیردهی مادر برای مادر معرفی و بررسی می‌شود.

1-کاهش حجم خونریزی بعد از زایمان و کمک به بازگشت رحم به اندازه قبلی:

حین زایمان هورمون اکسی‌توسین افزایش می‌یابد و با شیر دادن میزان این هورمون بیشتر می‌شود. هورمون اکسی توسین موجب انقباض رحم و کاهش حجم خونریزی بعد از زایمان و همچنین بازگشت رحم به اندازه قبل از بارداری می‌شود.

2-تأخیر در شروع مجدد قاعدگی و تخمک‌گذاری:

شیردهی موجب تأخیر در شروع مجدد قاعدگی و تأخیر در تخمک‌گذاری می‌شود و به عدم بارداری و فاصله‌گذاری مناسب بین بارداری‌ها کمک می‌کند. هرچند اثر شیردهی در جلوگیری از بارداری مانند سایر روش‌های جلوگیری از بارداری نیست ولی کمک‌کننده است.

3-کاهش وزن و حفظ نمایه توده بدنی مطلوب:

شیردهی به علت نیاز به کالری بیشتر به کاهش وزن مادر و حفظ نمایه توده بدنی (BMI) مادر کمک می‌کند.

4-محافظت از تراکم استخوان مادر:

5-10 درصد مواد معدنی استخوان طی 2 تا 6 ماه شیردهی انحصاری با شیر مادر کاهش می‌یابد ولی 6- 12 ماه بعد از اتمام شیردهی این مواد معدنی جایگزین می‌شود. پس شیردهی موجب افزایش خطر پوکی استخوان مادر نمی‌شود و اثری بر تراکم استخوان مادر ندارد، بلکه موجب حفظ تراکم استخوانی مادر می‌شود.

5-کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌ها در مادر:

شیردهی موجب کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند افزایش فشار خون، افزایش چربی خون، آرتریت روماتوئید، بیماری‌های قلبی و دیابت تیپ دو می‌شود. همچنین شیردهی به کنترل قند خون مادر دیابتی کمک می‌کند.

6-کاهش احتمال ابتلا به سرطان:

شیردهی موجب کاهش ابتلای مادر به سرطان تخمدان و پستان می‌شود.

7-اثرات مثبت روحی- روانی:

شیردهی موجب کاهش احتمال افسردگی پس از زایمان، افزایش اعتماد به نفس مادر و کاهش استرس مادر و برقراری ارتباط سریع‌تر مادر با نوزاد می‌شود.

8-ذخیره وقت و هزینه:

برای تهیه شیرخشک، تعدیل کردن دمای شیر خشک، تمیز و استریل کردن شیشه شیر، آماده کردن شیرخشک در نیمه شب وقت زیادی صرف می‌شود ولی شیرمادر همیشه با دمای مناسب و به راحتی در دسترس است.

فواید شیر مادر از نظر طب ایرانی:

از نظر طب ایرانی نیز بهترین شیر برای کودک شیر مادر است. از نظر طب ایرانی دوران شیرخوارگی تأثیرگذارترین مرحله در رشد و نمو کودک است و شیرمادر موجب تقویت اعضای کودک، قوت مزاج کودک و بهبود رشد و نمو کودک می‌شود و ضامن سلامتی کودک است. از نظر طب ایرانی حتی مکیدن بی شیر سینه مادر نیز مفید است.

خلاصه

شیرمادر همه مواد غذایی لازم برای تغذیه کودک را به میزان لازم دارد و کمیت و کیفیت شیر مادر متناسب با الگوی رشد و توانایی هضم کودک تغییر می‌کند. شیر مادر همیشه با دمای مناسب و به راحتی در دسترس است و فواید فراوان یا به عبارتی بی انتهایی برای مادر و نوزاد دارد. به همین دلیل استاندارد طلایی تغذیه کودک، تغذیه با شیر مادر است و به عنوان مایع طلایی معرفی می‌شود. بنابراین برای حفظ سلامتی و پیشگیری از انواع بیماری‌های حاد و مزمن از کودکی تا پایان عمر و همچنین حفظ و نگهداری سلامت مادر توصیه به تغذیه کودک با شیر مادر می‌کنیم.

موارد منع تغذیه با شیر مادر:

مادران مبتلا به ایدز، مادران تحت شیمی درمانی و رادیوتراپی، مادران الکلی، مادران دارای نوزاد مبتلا به گالاکتوزمی، مادران مبتلا به سل فعال درمان نشده و بعضی بیماریهای دیگر نباید به نوزاد خود شیر دهند و حتما با پزشک خود مشورت کنند.