در مقاله‌ی قبلی در خصوص احساسات و هیجان و چهار هیجان اصلی صحبت شد در این مقاله می‌پردازیم به مدیریت هیجان، چرا که افکار و احساسات در شکل گیری هیجانات نقش دارند.با شناخت افکار و احساسات می‌توانیم در مدیریت هیجان رخ داده فاعلانه عمل کنیم.
آنچه می خوانید:
- نقش افکار در مدیریت هیجان
- مدیریت هیجان
- هوش هیجانی چیست
- قابلیت ها ونقش آن در مدیریت هیجان
نقش افکار در مدیریت هیجان:
این باور شایع وجود دارد که ما به طور معمول توسط دیگران و یا محرک‌های بیرونی برانگیخته می‌شویم. احساسات ناخوشایندی همچون عصبانیت، خشم و غمگینی را تجربه می‌کنیم. در واقع ممکن است دیگران جرقه‌ی اول را زده باشند. ولی این خود ما هستیم که می‌توانیم آتش را شعله‌ور کرده. یا آن را خاموش نماییم. به عبارتی دیگر، محیط و یا محرک‌ها و حوادث ناخوشایند به تنهایی مهم نیستند. بلکه نوع نگرش، افکار و برخورد ما با آن‌هاست که واکنش‌های احساسی مختلف را در ما به وجود می‌آورد.
طبق تحقیقات ثابت شده است که افکار، نقش بسزایی در شکل گیری احساسات دارند. در هنگام مواجهه با رویدادهای ناخوشایند، افکار خاصی در ذهن افراد بسته به سبک شخصیت آنها فعال می‌شود. این افکار بر حسب نوع نگرش و سبک زندگی در افراد مختلف متفاوت است.
افکاری که در مواجهه با سختی‌ها فعال می‌شوند:
- ” من نمی توانم از پس این مشکل بر بیام”
- ” من اکثرا موفق نشدم”
- ” منصفانه نیست این همه سختی برا من”
- ” تحملش را ندارم”
این افکار، احساسات ناخوشایندی همچون ” غم”، “عصبانیت” و خشم را تشدید خواهد کرد. مسلم است احساسات منفی شدید منجر به بروز رفتارهای نامناسب می‌گردد. رفتارهایی مثل گوشه گیری، خمودگی، کم‌حرفی ، پرخاشگری، مقابله به مثل، ضرب و شتم و غیره. رفتار نامناسب منجر به تشدید افکار ناکارآمد و احساسات ناخوشایند خواهد شد. این حلقه ی معیوب به همین ترتیب می‌چرخد و گاهی ممکن است رفتار ناخوشایند دیگری منجر به بروز احساسات ناخوشایند شود. احساسات منجر به افکار منفی خواهند شد. این باعث شده است که این حلقه‌ی معیوب همچنان بچرخد و نتیجه‌ی آن چیزی جز نارضایتی از زندگی و آسیب پذیر شدن در برابر محرک‌های محیطی نخواهد بود.
مدیریت هیجان
هر یک از ما هیجان‌های مختلفی را چه خوشایند و چه ناخوشایند در زندگی خود تجربه می‌کنیم. این احساسات کاملا طبیعی است. اما باید بدانیم که بروز هر واکنشی طبیعی و بهنجار نیست. و برای مدیریت هیجان و بروز آن باید باید به درمانگران مجرب مراجعه کنیم.
داشتن احساسات خوشایند و ناخوشایند کاملا طبیعی است. پاسخ‌های نامناسب برخاسته از هیجانات منفی نه طبیعی هستند و نه قابل قبول. برای مثال اگرچه عصبانی شدن یک امر طبیعی است ولی واکنش‌های همچون پرخاشگری، ضرب و شتم و… نه طبیعی است و نه قابل قبول.
اگر چه داشتن احساسات ناخوشایند طیعی است، اما شاید بتوان با کسب برخی مهارت‌ها از شدت آن کاست.
اما افراد به طور معمول افراد چگونه در مقابل سختی‌ها، ناکامی‌ها و تلخی‌های زندگی چطور می‌دانند چگونه باید پاسخ داد؟
پاسخ به این سوال در چگونگی استفاده از ” هوش هیجانی” نهفته است. اما هوش هیجانی چیست؟ آیا هوش هیجانی همان استعداد تحصیلی است؟ و آیا هیجانات می توانند هوشمند باشند؟
به کرات در طول زندگی مشاهده کرده‌ایم که افراد با بهره هوشی بالا کاری بسیار غیر عقلانی و احمقانه انجام داده اند باهوش ترین انسان ها ممکن است در مقابل خیل هوس های لجام گسیخته و تکانه های سرکش از پا در آیند، افراد دارای ” هوشبهر بالا” ممکن است به طرز حیرت آوری در زندگی خصوصی خود به بیراهه بروند.
طبق تحقیقات افراد با بهره هوشی بالا در آزمون معتبر استعداد تحصیلی .علی رغم ارزش و اعتبار‌شان در میان مردم نمی‌توانند قاطعانه پیش‌بینی کنند چه کسی در زندگی موفق خواهد شد. به طور یقین در مجموع برای گروه‌های بزرگ رابطه‌ی میان هوش‌بر و شرایط زندگی وجود دارد. افراد بسیاری با هوش‌بر بسیار پایین در مشاغل سطح پایینی مشغول به کار می‌شوند و کسانی که هوش بر بالایی دارند مشاغل خوبی به دست می‌آورند. اما به هیچ وجه نمی‌توان گفت که همیشه چنین است. در بهترین هوش‌بر حداکثر حدود 20 درصد در پیش بینی موفقیت زندگی سهم دارد. در حالی که 80 درصد بقیه به خصوصیات دیگر مربوط می‌شود. مجموعه مهمی از این خصوصیات دیگر را ” هوش هیجانی” می‌نامیم.
هوش هیجانی چیست؟
هوش هیجانی یعنی توانایی‌هایی مانند اینکه فرد بتواند انگیزه‌ی خود را حفظ کند. در مقابل ناملایمات پایدار بماند. تکانش‌های خود را کنترل کرده و کامیابی را به تعویق بیندازد. حالات روحی خود را تنظیم نماید. نگذارد پریشانی خاطر، قدرت تفکر او را خدشه‌دار سازد. با دیگران همدلی کند و امیدوار باشد.
هوش تحصیلی در مواقع بروز بحران، یا پیش آمدن موقعیت‌های خاص که فراز و نشیب‌های زندگی در پیش روی آدمی قرار می‌دهد. در عمل هیچ نوع آمادگی در افراد پدید نمی‌آورد. با وجود آنکه هوش بر بالا تضمین کننده رفاه، شخصیت اجتماعی یا شادکامی در زندگی نیست. مدارس و فرهنگ ما صرفا بر توانایی‌های تحصیلی تاکید می‌کنند. هوش هیجانی، یعنی مجموعه‌ای از صفاتی را که بی‌اندازه در سرنوشت افراد اهمیت دارند، نادیده می‌گیرند.
زندگی هیجانی، حیطه‌ی است مانند ریاضیات و یا ادبیات که می‌توان در آن مهارتی کم یا زیاد داشت. مجموعه‌ی توانایی‌های خاص خود را می‌طلبد. میزان شایستگی فرد در این زمینه، برای درک این مطلب که چرا فردی در زندگی پیشرفت می‌کند. فرد دیگر با همان میزان استعداد، در نیمه ی راه متوقف می‌شود نقش تعیین کننده دارد. استعداد عاطفی یک توانایی عالی است، که مشخص می کند چگونه می‌توانیم از سایر مهارت‌های خود از جمله عقل خام به بهترین وجه استفاده کرد.
قابلیت‌ها و نقش آن در مدیریت هیجان
تحقیقات نشان داده است افراد داری مهارت‌های هیجانی یعنی کسانی که احساسات خود را به خوبی می‌شناسند و هدایت می کنند و احساسات دیگران را نیز درک کرده اند به شیوه ی موثری با آنان برخورد می کنند در هر حیطه ی از زندگی ممتازند، خواه در روابط عاطفی و صمیمانه خواه در فهم قواعد ناگفته ی که در خط مشی سازمان به پیشرفت منجر می شود. برای ماهر شدن در بخش هیجانی زندگی، مجموعه مهارت های لازم است که به دو گروه تقسیم شده و هر گروه دو بخش دارد که در زیر به آن می پردازیم:
قابلیت فردی خود آگاهی، خود مدیرتی
قابلیت اجتماعی آگاهی اجتماعی، مدیریت رابطه
قابلیت فردی
قابلیت فردی محصول توانایی در دو مهارت مهم خودآگاهی و خود مدیریتی است. این دو مهارت بیشتر روی خود فرد تمرکز می‌کند. تا تعامل‌های او با دیگران، خود آگاهی هیجانی یعنی اینکه فرد بتواند در لحظه احساسات خود را درک کند. در برخورد با وضعیت‌های مختلف بتواند واکنش مناسب بروز دهد. واقعیت این است که هنوز بسیاری از افراد نمی‌توانند نام مناسبی برای احساسات خود پیدا کنند. به تمام احساسات منفی می‌گویند ” ناراحتی” یعنی چی؟ آیا عصبانی هستم؟ آیا غمگینم؟ آیا خجالت زده ام؟ حسادتم تحریک شده؟ترسیده ام؟ نگرانم؟ و…
خودآگاهی
توانایی شناخت و درک صحیح احساسات و تمایلات بسیار مهم است. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص خود آگاهی میتوانید به مقاله خود آگاهی در سایت ما مراجعه کنید.
خود مدیریتی
به معنی توانایی استفاده از هیجان‌ها برای انعطاف‌پذیر بودن و رفتار خود را به شکلی مثبت و سازنده مدیریت کردن است. توانایی تحمل کردن هیجانات در لحظه‌ای کوتاه یا بلند، خود مدیریتی را نشان می‌دهد.تحمل احساسات، درک آنها و پذیرش احساساتی که تجربه می‌شوند. کمک می‌کند تا از شدت آزار دهنده بودن آن کاسته شده و بهترین کاری که می‌تواند انجام بگیرد، این است که خودش را نشان می‌دهد.
قابلیت اجتماعی
قابلیت اجتماعی بر توانایی در درک دیگران و مدیریت روابط تمرکز می‌کند. مهارت‌های که در حضور دیگران بدست می‌آید: آگاهی اجتماعی و خود مدیریتی است.
آگاهی اجتماعی
توانایی درک احساسات دیگران در لحظه، اما چیزی که بیشتر اتفاق می‌افتد. افراد آنقدر درگیر احساسات خود هستند که دیگران را با فکر خود ارزیابی می‌کنند. که می تواند از واقعیت فاصله داشته باشد. آگاهی اجتماعی یعنی درک دیدگاه‌های طرف مقابل، توانایی درست حدس زدن احساسات دیگران.
مدیریت رابطه
این مهارت محصول سه مهارت ” خودآگاهی ، خود مدیریتی و آگاهی اجتماعی” است. آگاهی از هیجان‌های خود و هیجان‌های دیگران برای مدیریت کردن تعامل‌ها. این کار موجب می‌شود که رابطه شفاف باشد و اطلاعات به طور واضح تبادل گردد. آنچه مسلم است در چنین شرایطی، شخص بهتر می‌تواند به‌طرز موثر از عهده‌ی تعارضات و برخوردها برآید.
جهت یادگیری مدیریت هیجان می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.