در این مقاله ویژگی‌های مزاج سرد و خشک از دیدگاه طب سنتی ایرانی بیان می‌شود. اگر فکر می‌کنید مزاج سرد و خشکی دارید و به دنبال یک سبک زندگی مناسب هستید یا با وب گردی در سایت های مختلف هنوز نتوانسته اید پاسخ مناسب سوالات خود را پیدا کنید، حتماً تا انتها با ما همراه باشید. چون بعد از شناخت این مزاج، من شما را با سبک زندگی مناسب این مزاج آشنا خواهیم کرد.
مزاج سرد و خشک یا سوداوی مزاج، تفاوت در چیست؟
در مقالات قبلی به انواع مزاج به طور کامل پرداخته شده است. اما در اینجا اجمالاً اشاره کوتاهی خواهیم داشت به اینکه:
- مزاج جبلی یا مادرزادی مجموعه‌ای از ویژگی‌های فرد بر اساس ساختار ژنتیکی اوست که در طی زمان دستخوش تغییر می‌شود.
- اگر افراد در عملکرد خودشان مشکلی نداشته باشند و هر یک از اعضا عملکرد درست و خوبی داشته باشند، مزاج فرد هرچه باشد صحیح و مناسب است اما اگر اختلالی در عملکرد ها وجود داشته باشد این مزاج، مزاج مرضی یا سوء مزاج در نظر گرفته می‌شود.
- یکی از دلایل مزاج سرد و خشک مرضی یا سوء مزاج سرد و خشک، غلبه خلطی به نام سودا است که در این صورت به این مزاج مرضی، سوء مزاج سوداوی گفته می‌شود.
پس متوجه شدیم که نباید به فردی که مزاج سرد و خشک دارد سوداوی مزاج بگوییم و این یک اشتباه مصطلح است.
خصوصیات مزاج سرد و خشک چیست؟
در مقالات قبلی متوجه شدید که برای مزاج شناسی لازم است ده ویژگی را در افراد بررسی کنیم. برای اینکه بهتر متوجه تفاوت مزاج سرد و خشک با سوء مزاج سوداوی شوید، در جدول زیر بعضی از این ویژگی‌های ده گانه در این دو گروه برای مقایسه در کنار هم آورده شده است:
| ابعاد اصلی تعیین مزاج | ویژگی‌های افراد با مزاج سرد و خشک | ویژگی های افراد سوداوی مزاج |
| استخوان بندی | این افراد تیغه بینی استخوانی یا مفاصل برجسته و بیرون زده دارند، همچنین قفسه سینه باریک و عروق خونی باریک و غیر برجسته دارند. | سودا می‌تواند در هر مزاجی غلبه کند پس استخوانبندی جزء معیارهای تشخیص مزاج جبلی است نه سوء مزاج |
| میزان چربی و عضله | میزان چربی و عضله کم (نسبت به استخوانبندی) | معمولا با غلبه سودا و خشکی در بدن، فرد دچار کاهش وزن می‌شود اما گاهی غلبه سودا با اشتهای زیاد و پرخوری یا ریزه خواری و افزایش وزن همراه است |
| پوست و مو و ناخن | آثار خشکی وجود دارد اما نه در حد آزارنده / معمولاً پوست سبزه یا سفید دارند و پرمو هستند | خشکی شدید پوست، ایجاد لک‌های تیره پوستی، تیرگی رنگ زمینه پوست و سیاهی زیر چشم‌ها. |
| حالات روحی و روانی | فرد دارای ثبات در رای و شخصیت، درونگرا و حسابگر، میانه رو و محتاط | بی حوصله، منفی نگر و خود خور، لجباز و کینه‌ای و احساس افسردگی و تمایل به گریه |
| چگونگی عملکرد فرد | انجام کارها به آرامی و بدون عجله و با دقت و تمرکز تا انتهای کار | وسواس فکری و عملی، عدم تمرکز و پرش افکار، بی انرژی |
| کیفیت و میزان خواب | کسب انرژی و رفع خستگی با کمی استراحت / عدم نیاز به خواب بیش از حد یا طولانی | دارای مشکلات خواب و خواب سبک، دیدن خوابهای آشفته و ترسناک |
| الگوی دفع فرد اعم از ادرار و مدفوع یا میزان تعریق | دفعات اجابت مزاج معمولی است و نسبت به مزاج گرم و تر کمتر است اما با احساس رنجش همراه نیست و از ابتدا به این شکل بوده، بدون تغییر | اغلب یبوست دارد، مقدار تعریق یا حجم ادرار معمولاً کم می‌شود اما نه در همه افراد |
| واکنش نسبت به مواد غذایی یا آب و هوا | تمایل به غذاهای آبکی با طبع سرد و خشک مثل غذاهای ترش و تا زمانی که فرد دچار بیماری نشده، از مصرف به اعتدال این غذاها اذیت نمی‌شود. تمایل به هوای سرد کوهستانی دارد | با مصرف غذاهای با طبع سرد آزار و اذیت ایجاد می‌شود. تمایل به غذاهای شیرین و با طبع گرم، تمایل به هوای گرم دارد |
تا اینجا متوجه شدیم که علائم مزاجی در فرد با طبع سرد و خشک به صورت بیمارگونه و به افراط نیست، این افراد مستعد بیماریهای ناشی از غلبه سردی و خشکی یا سودا در بدن هستند؛ از جمله:
بیماریهای روحی و روانی نظیر :اضطراب، وسواس و افسردگی، اختلالات خواب و ..
اختلالات پوست و مو نظیر: اگزما و خشکی پوست یا لک های پوستی و ..
مشکلات گوارشی نظیر: یبوست، هموروئید، شقاق مقعد و ..
پس، رعایت نکات مربوط به سبک زندگی به منظور جلوگیری از بروز این عوارض به خصوص در سنین میان سالی و یا در فصول سرد و خشک سال از اهمیت بالایی برخوردار است.
سبک زندگی مناسب برای افراد دارای طبع سرد و خشک چیست؟
حالا می‌رسیم به قسمت جذاب باید ها و نباید ها برای داشتن زندگی سالم و مبتلا نشدن به سوء مزاج
یک نکته:
افرادی که سوء مزاج سوداوی دارید توجه کنید:
این بایدها و نباید ها تا زمانی که هنوز خیلی بیماری پیشرفت نکرده باشد، می‌تواند در بازگشت به فاز سلامتی خیلی کمک کننده باشد. اما اگر مدت زیادی از شروع علائم تان گذشته است و با رعایت این تدابیر همچنان برخی علائم برطرف نشد، باید در کنار توصیه‌های زیر حتماً به یک متخصص طب ایرانی مراجعه کنید تا درمان‌های مناسب نیز برایتان شروع شود.
حتماً اگر اهل مطالعه هستید یا علاقه مند به مطالب طب سنتی، می‌دانید که تدابیر طب سنتی در 6 بخش ( سته ضروریه) خلاصه می‌شود که شامل موارد زیر است:
- ورزش
- تغذیه
- خواب و بیداری
- حالات روحی و روانی
- دفع مواد زاید از بدن یا حفظ مواد ضروری بدن
- محیط زندگی یا شرایط آب و هوایی
تدابیر مناسب برای مزاج سرد و خشک
پس برهمین اساس تدابیر مناسب برای مزاج سرد و خشک را مرور می‌کنیم:
ورزش یا فعالیت بدنی مناسب
- انجام به اعتدال ورزش در ساعات معتدل روز از نظر میزان سردی و گرمی هوا.
- پرهیز از انجام ورزش‌های رزمی و شدید که با تحلیل بیش از حد انرژی همراه است.
- ورزش‌های ملایم، پیاده روی، شنا، نرمش‌های هوازی می‌توانند انتخاب‌های مناسبی برای شما باشند.
بایدها و نبایدهای غذایی
توصیه‌ها:
- دریافت بیشتر مایعات و غذاهای رطوبت‌زا و دارای طبع گرم ملایم مانند:
- بادام ، شیر بادام، فرنی بادام، شیر برنج، سیب شیرین یا کمپوت سیب یا فالوده سیب، به پخته شده، آلو، انجیر، گلابی، انگور یا مویز یا شیره انگور، تمبر هندی شیرین، سمنو، انواع جوانه‌ها، توت، انار شیرین، نارگیل، کدوی سبز یا کدوی حلوایی، هویج.
- مصرف شیر و لبنیات با مصلحات آنها مانند نعنا و آویشن به خصوص در افرادی که سردی دستگاه گوارش دارند.
- مصرف کاهو و سکنجبین.
- انتخاب گوشت بره به عنوان بهترین گوشت مصرفی و در مرحله بعد گوشت جوجه محلی، پرندگانی نظیر کبک و بلدرچین، مصرف زرده تخم مرغ عسلی، نان گندم.
- مصرف سوپهای ساده سبزیجات دارای روغن زیتون، آبگوشت یا نخوداب.
پرهیزات:
- از مصرف زیاد غذاهای با طبع سرد و خشک یا سودازا خودداری شود مانند:
- عدس، قارچ، بادمجان، گوشت گاو ،کلم، ماهى نمک سود، خیارشور، پنیر کهنه و شور، مصرف زیاد خرما و گردو
- مصرف زیاد ادویه جات تند و تیز یا غذاهای شور و یا به شدت سرخ شده
- مصرف زیاد ترشیجات به خصوص سرکه
- غذاهای یخ‌زده، مانده و کنسرو شده
- مصرف زیاد چای به خصوص چای پررنگ و قهوه و یا مصرف نوشابه و نوشیدنی‌های گازدار
- غذاها و سبزیجات نفاخ را کمتر مصرف کنید؛ مانند کلم، ترب، تربچه، تره، سیر و پیاز خام
کیفیت و کمیت یک خواب مناسب ویژه افراد با مزاج سرد و خشک
- حدود 6-7 ساعت خواب برای تجدید قوای شما کافی است، خواب طولانی موجب تشدید علائم ناشی از غلبه سردی و یا تری بیش از حد شما خواهد شد.
- از بی‌خوابی و کم‌خوابی به خصوص بیداری و شب نشینی های طولانی اجتناب کنید.
- تاکید ویژه به خواب سر شب به خصوص در ساعات 9 یا 10 . شروع خواب از این ساعت الی 2 نیمه شب به دلیل نقش بسیار مهم و موثر در تنظیم سطح هورمون هایی نظیر ملاتونین و بهبود عملکرد اعضا و جلوگیری از تشدید علائم خشکی اهمیت دارد.
- پرهیز از خواب طولانی طی روز به خصوص بعد از صرف ناهار و یا خواب صبحگاهی.
مدیریت حالات روحی و روانی
- دوری از مشاغل یا فعالیت‌های بیش از حد استرس‌زا.
- غم، تنهایی، تفکرات دقیق، نگرانی بیش از اندازه با داشتن مزاج سرد، موجب تشدید علائم سوداوی می‌شود.
- انجام تفریحات مناسب و لذت بردن در کنار خانواده به خصوص یوگای خنده توصیه می‌شود.
- یکی از عواملی که باعث ایجاد سودا در بدن شده و موجب بیماری می‌شود، قرار گرفتن در معرض امواج الکترومغناطیسی، از جمله تماشای تلویزیون، کار با رایانه و استفاده از تلفن همراه و … است. بنابراین استفاده طولانی مدت از رایانه و تلفن همراه را به حداقل رسانید.
- تماشای سریال به خصوص سریال‌های خشن یا دارای محتوای نگران کننده و ترس و اندوه، به شدت به آرامش شما آسیب میزند، به جای آن از تماشای فیلم های سینمایی کمدی لذت ببرید تا نگران پایان سریال هم نباشید.
- سعی کنید بیشتر از رنگهای روشن، گرم و ملایم، به جای رنگهای تیره در انتخابهایتان کمک بگیرید تا سطح انرژی بالاتری داشته باشید.
دفع مناسب مواد زاید از بدن و حفظ رطوبت اصلی بدن
- حمام کردن با آب ولرم و ماساژ بدن با روغن‌های مناسب مانند روغن بادام یا بنفشه و حتی روغن زیتون که دردسترس‌تر است.
- مکث طولانی در حمام و استفاده از سونای خشک توصیه نمی‌شود.
- از عوامل تاثیر گذار جهت جلوگیری از ابتلا به یبوست، خوب جویدن غذا و نوشیدن به موقع آب، پیاده روی منظم و رعایت سایر باید ها و نبایدهای گفته شده است.
- روابط جنسی سالم و توام با نشاط نه به افراط و نه به تفریط، به صورت هفته‌ای 1 تا 2 بار به سلامت جسم و روان شما کمک می‌کند، اگر در این زمینه مشکلی دارید حتماً با یک مشاور یا متخصص طب ایرانی در میان بگذارید.
شرایط آب و هوای مناسب برای سرحال بودن یک فرد دارای مزاج سرد و خشک
- هوای آلوده می‌تواند موجب تشدید علائم خشکی در شما شود، بنابراین اگر در شهر های بزرگ و صنعتی زندگی می‌کنید و در معرض درصد بالای سرب هستید، سفرهای کوتاه به خصوص به مناطق مرطوب و معتدل پیشنهاد می‌شود.
۱۴ دیدگاه ها