ناباروری اختلالی است که به زوجی اطلاق می‌شود که بیش از یک سال است که با وجود تلاش برای بچه‌دار شدن دچار مشکل شده است، آنها جزو همان ده – پانزده درصدی هستند که به آنها زوج نابارور گفته می‌شود. در سنین بالای 35 سال چون فرصت زیادی برای بارداری نیست در تعریف ناباروری مدت 6 ماه در نظر گرفته می‌شود. اگرچه امروزه راه‌های تازه‌ای با استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای بارور کردن زوج‌ها استفاده می‌شود؛ اما هنوز هم گروهی از زوج‌ها هستند که با وجود تحمل هزینه‌های بسیار نتوانسته‌اند طعم شیرین پدر و مادر شدن را بچشند.
ناباروری در طب سنتی ایرانی
خوشبختانه علاوه بر روش‌های مدرن امروزی، راه‌های کمکی دیگری هم در طب ایرانی هست که شاید آگاهی از آنها بتواند به شما کمک کند تا به آرزوی خود برسید. این روش‌ها اغلب تکیه بر اصلاح مزاج زن و مرد دارد و به اراده برای تغییر سبک‌زندگی نیاز دارد. هرچند استفاده از روش‌های طب ایرانی و اصلاح مزاج ممکن است در افرادی که اختلالات ساختاری دارند، برای بارداری به تنهایی کافی نباشد؛ اما می‌تواند کمک کند تا آمادگی بهتری برای استفاده از روش‌های کمک باروری، مانند آی-یو-آی و آی-وی-اف پیدا کنند.
علل ناباروری
بدیهی است که ناباروری هم مانند خیلی از بیماری‌های دیگر علل مختلفی دارد. در طب ایرانی یکی از قانون‌های درمان این است که حتما باید به علت بیماری توجه شود و درمان اصلی، همان رفع سبب اصلی بیماری است. بنابراین برای اینکه بتوانید از طب ایرانی کمک بگیرید، لازم است ابتدا علت اصلی ناباروری خود را پیدا کنید. در طب مدرن هم وقتی یک زوج برای درمان مراجعه می‌کنند ابتدا آموزش‌هایی به زوجین داده می‌شود. یعنی بررسی می‌شود که آیا آنها شرایط نزدیکی مناسب برای بچه دار شدن را رعایت می‌کنند یا نه.
مراحل بررسی اختلال ناباروری
بعد خانم و آقا باید آزمایشاتی انجام دهند تا مشخص شود که کدام یک از آنها نیاز به درمان دارند. البته گاهی هم ممکن است هر دو طرف نیاز به درمان داشته باشند. در طب ایرانی هم همین مراحل طی می‌شود. با این تفاوت که ممکن است آزمایشات زن و مرد هر دو طبیعی باشد، اما از دید طب ایرانی مزاج بعضی از اعضای بدن آنها دچار انحراف از حالت طبیعی شده باشد. در این صورت یکی از زوجین یا هر دو نیاز به اصلاح مزاج دارند. گاهی اوقات اختلالات مزاج اعضا در هیچ آزمایشی مشخص نیست و فقط تغییرات با شرح‌حال گرفتن از بیمار مشخص می‌شود.
کدام عضو، کدام اختلال؟
لابد این سوال برایتان پیش آمده که اختلال مزاج در کدام اعضا می‌تواند در ناباروری شما نقش داشته باشد.
اولین اعضایی که احتمالا به‌راحتی میتوانید حدس بزنید:
- رحم
- تخمدان‌ها
- و بیضه‌ها
هستند.
کم شدن تعداد اسپرم، اشکال غیرطبیعی، عدم حرکت مناسب و سریع این سلولها در مردان و وجود فولیکول‌های نارس در تخمدان، عدم تخمک‌گذاری و تخمک‌های غیرقابل لقاح در زنان از جمله مشکلاتی است که به علت اختلال در عملکرد این اعضا می‌تواند ایجاد شود. این اختلالات ممکن است به علت تغییرات مزاجی یا تغییرات شکلی در این اعضا ایجاد شده باشد. بد نیست بدانید که در طب‌ایرانی به اختلال عملکردی که به علت تغییرات مزاج هر عضو بوجود بیاید سوءمزاج می‌گویند. جالب است بدانید که همه انواع سوءمزاج می‌توانند موجب ناباروری شوند. یعنی اگر گرمی، سردی، تری و خشکی در هر کدام از این اعضا زیاد شود به‌طوری که اختلال عملکرد آن را ایجاد کند، ممکن است مانع از یک باروری طبیعی شود.
اختلالات ساختاری، مزاجی و ناباروری
علاوه بر مزاج اعضا، لازم است شکل و آناتومی آنها هم مناسب برای باروری باشد. مجاری که منی را حمل می‌کنند باید سالم باشند تا بتوانند اسپرم‌ها را به محلی که لقاح انجام می‌شود برسانند. در بعضی از خانم‌ها لوله‌های رحم بسته است و اجازه نمی‌دهد که سلول تخم بعد از لقاح وارد رحم و در آنجا مستقر شود. بنابراین لازم است تمام این مسیر به شکل مناسبی قرار گرفته باشد. حرکت سلولها هم مناسب باشد که یک لقاح و جایگزینی طبیعی در رحم صورت بگیرد.همه این مراحل در پزشکی مدرن بررسی می‌شود. پزشک متخصص سعی می‌کند در صورت نیاز با دارو یا حتی جراحی این مشکلات را برطرف کند.
تفاوت طب مدرن و طب سنتی برای درمان ناباروری
اما نکته‌ای که در طب مدرن خیلی مورد توجه قرار نمی‌گیرد، نقش سایر اعضای بدن مانند قلب، کبد و مغز در یک باروری طبیعی است. البته در طب‌مدرن هم ارتباط هورمون‌های مغزی کنترل‌کننده سلول‌های جنسی مانند هیپوفیز و تیروئید با باروری مورد توجه قرار می‌گیرد. ولی زیاد به قلب و کبد پرداخته نمی‌شود. نکته مورد غفلت دیگر این است که گاهی ممکن است تمام این هورمون‌ها در محدوده طبیعی باشند. اما به اصطلاح طب سنتی، ضعفی در یکی از اعضای اصلی وجود داشته باشد که مانع باروری طبیعی بشود. در این‌جا لازم است متخصص طب‌سنتی شرایط بیمار را با شرح‌حالی بیش از آنچه در طب‌مدرن بررسی می‌شود، بررسی کند. و با توجه به شرایط هر فرد و اصلاح سبک‌زندگی او -بخصوص تغذیه و ورزش- برای تقویت این اعضا برنامه‌ریزی کند.
هنر طب سنتی ایرانی
هنر طب‌سنتی ایرانی اینست که قبل از بروز علائم آزمایشگاهی می‌تواند مشکلات عضوی را شناسایی و اصلاح کند. شاید باورتان نشود اما مواردی از ناباروری تنها با تقویت مغز، قلب و کبد حل شده است. و این‌کار فقط با تغییر نوع تغذیه و ورزش منظم قابل درمان است. همچنین نیاز به صرف هزینه‌های زیاد انجام آی-وی-اف ندارند. البته منظور ما از این مقاله این نیست که مسیر طب مدرن را رها کنید و به طب سنتی رو بیاورید. بلکه به‌عنوان یک پزشک، که با طب‌مدرن و طب‌سنتی آشنایی دارد، می‌توانم بگویم تلفیقی از این دو می‌تواند بسیاری از مشکلات زوجهای نازا را حل کند. این همان مسیری است که در دنیا به نام طب تلفیقی (integrative medicine) شناخته شده است. توصیه‌های طب سنتی ایران در این‌باره را در مقالات بعدی دنبال کنید.