یائسگی یک روند بیولوژیکی طبیعی است که همه زنان در دوره ای از زندگی خود تجربه میکنند .در این زمان سطح استروژن و پروژسترون کاهش مییابد. این تغییرات میتواند علائمی مانند گرگرفتگی، تغییرات خلقی و حتی افسردگی ایجاد کند. پس از یائسگی، خطر ابتلا به برخی شرایط مانند پوکی استخوان یا بیماری های قلبی عروقی ممکن است افزایش یابد.
تعریف یائسگی:
یائسگی به معنای نداشتن سیکل قاعدگی به مدت یک سال است که در نتیجه کاهش ترشح هورمون تخمدان یا به طور طبیعی اتفاق میافتد یا به دنبال جراحی ، شیمی درمانی و پرتودرمانی ایجاد میشود.
سن یائسگی:
به طور معمول در اواخر دهه 40 یا اوایل دهه 50 رخ میدهد. یائسگی ممکن است در 40 یا 50 سالگی شما اتفاق بیفتد، اما متوسط سن یائسگی در ایالات متحده 51 سالگی است.
مراحل یائسگی :
انتقال یائسگی می تواند طی چندین سال طول بکشد و اغلب با تغییر در طول چرخه قاعدگی در پاسخ به افزایش سطح هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) آغاز می شود. میانگین سنی شروع انتقال یائسگی 47.5 سال است و معمولاً تقریباً 4 تا 5 سال طول می کشد.
در دوره پره منوپوز سیکل های قاعدگی به صورت منظم یا نامنظم در فرد ایجاد می شود. احتمال باروری در این دوران هنوز وجود دارد و علایم یائسگی به صورت واضح در این دوران وجود ندارد. ولی در مرحله پری منوپوز که درست قبل از یائسگی قرار دارد، فرد علایم یائسگی را تجربه میکند. در این مرحله، تولید هورمونها به مرور کم میشود و احتمال قاعدگی نامنظم در این دوران زیادتر است اما توقف سیکل قاعدگی وجود ندارد. علائم احتمالی، از جمله تغییر در قاعدگی، برای هر زن متفاوت است و هر خانم، به احتمال زیاد، قبل از پایان دورههای قاعدگی، برخی بی نظمیها را تجربه خواهند کرد. بی نظمی قاعدگی میتواند به صورت چند مدت پریود نشدن و سپس شروع مجدد پریودی، قاعدگی در سیکلهای کوتاهتر، و یا نزدیکی زمان قاعدگی به هم باشد. علی رغم همه این علایم، همیشه باید احتمال حاملگی مد نظر باشد و در انتها با ورود به مرحله یائسگی فرد به طور مداوم حداقل 12 ماه توقف در سیکل قاعدگی را نشان خواهد داد.
علائم:
علائم ممکن است شامل :
گرگرفتگی :
حدود 75 درصد از خانمها در دوران یائسگی گرگرفتگی را تجربه میکنند و این امر شایعترین علامتی است که زنان یائسه تجربه میکنند.
در طول گرگرفتگی، احساس افزایش دما در بدن که به دلیل یک منبع خارجی مانند گرمای آفتاب ایجاد نمیشود، را در بدن خواهند داشت. گرگرفتگی میتواند به صورت ناگهانی و یا در عرض چند دقیقه احساس شود که بیشتر در نیمه بالای بدن تاثیر میگذارد. همچنین ممکن است پوست لکه دار یا به قرمز رنگ شود. این یورش گرما میتواند به تعریق، تپش قلب و احساس سرگیجه منجر شود. فرد در انگشتان خود احساس سوزن سوزن شدن میکند و بعد از گرگرفتگی ممکن است احساس سرما کند. گرگرفتگی ممکن است به صورت روزانه یا حتی چند بار در روز رخ دهد. شخص ممکن است در طول یک سال یا حتی چندین سال آنها را تجربه کند.
دلایل:
تصور میشود که تغییرات هورمونی در بدن باعث گرگرفتگی شود. عدم تعادل هورمونی میتواند محرکهای مختلفی داشته باشد، از جمله:
شرایط پزشکی مانند دیابت، تومورها، اشکال خاصی از کنترل بارداری و اختلالات اشتها
سایر عوامل احتمالی گرگرفتگی:
- غذاهای ادویه دار
- الکل
- نوشیدنیهای گرم
- کافئین
- حضور در یک مکان گرم
- سیگار کشیدن
- لباس تنگ پوشیدن
- استرس و اضطراب
- بارداری به ویژه در سه ماهه اول و دوم
- تیروئید بیش فعال یا کم کار
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- ضایعات ستون فقرات
برخی از داروها:
- داروی پوکی استخوان رالوکسیفن (Evista)
- داروی سرطان پستان تاموکسیفن (Soltamox)
- و مسکن درد ترامادول.
خشکی واژن:
خشکی واژن میتواند برای بسیاری از زنان یائسه مشکل ساز شود. آتروفی واژن منجر به خشکی واژن میشود. این موضوع باعث التهاب و نازک شدن بافتهای واژن و در نتیجه مقاربت ناراحت کننده میگردد.
- لرز
- عرق شبانه
- مشکلات خواب
- تغییرات خلق و خوی
- موهای کم پشت و خشکی پوست
پوکی استخوان:
کاهش تولید استروژن میتواند بر میزان کلسیم استخوانهای شما تاثیر بگذارد. این امر میتواند باعث کاهش قابل توجه تراکم استخوان شود که در نتیجه به وضعیتی به نام پوکی استخوان شود. همچنین میتواند فرد را نسبت به شکستگیهای لگن، ستون فقرات و سایر استخوان ها مستعدتر کند.
بیماریهای قلبی:
در دوران یائسگی، ممکن است شرایطی مانند سرگیجه یا تپش قلب ایجاد شود. کاهش سطح استروژن میتواند باعث کاهش انعطاف پذیری عروق شود که میتواند بر جریان خون تاثیر بگذارد. تعدیل وزن، رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل، ورزش و سیگار نکشیدن می تواند احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش دهد.
افزایش وزن و کاهش متابولیسم:
تغییر در سطح هورمونها ممکن است باعث افزایش وزن شود. با این حال، افزایش سن نیز میتواند به افزایش وزن کمک کند. بانوان، میبایست تمرکز خود را بر حفظ یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و تمرین سایر عادات سالم برای کنترل وزن خود بگذارند. اضافه وزن میتواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی ، دیابت و سایر بیماریها را افزایش دهد.
- اختلالات خواب، علایم خلقی، اختلالات شناختی، شکایات بدنی، شکایات ادراری، مشکلات خونریزی رحمی، اختلالات عملکرد جنسی و کاهش کیفیت زندگی میتوانند از دیگر علائم یائسگی باشند.
درمان عوارض یائسگی:
آیا جایگزینی هورمون راه حل مطمئنی برای مدیریت مشکلات یائسگی است؟
- چندین روش هورمونی درمانی برای درمان گرگرفتگی و جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان مورد تایید FDA هستند. فواید و خطرات آن بستگی به شدت گرگرفتگی و از دست دادن استخوان و سلامتی شما دارد. این روشهای درمانی ممکن است برای همه مناسب نباشد.قبل از هرگونه درمان هورمونی باید با پزشک مشورت شود.
جایگزینی هورمون(HRT) بدون خطر نیست. در حقیقت، این امر با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان، بیماریهای قلبی و سکته مغزی مرتبط است. شخص باید قبل از تصمیم گیری در مورد اینکه HRT بهترین گزینه درمانی برای علائم او می باشد، این خطرات را به دقت بررسی کند.
آیا گزینه های غیر هورمونی برای مدیریت علائم آن وجود دارد؟
هورمون درمانی ممکن است انتخاب درستی برای همه افراد نباشد. برخی از شرایط پزشکی ممکن است مانع استفاده ایمن از هورمون درمانی برای یک شخص شود یا به دلایل شخصی خود شخص ترجیح دهد که از این روش درمانی استفاده نکند. تغییر در سبک زندگی فرد ممکن است به او کمک کند بسیاری از علائم خود را بدون نیاز به مداخله هورمونی تسکین دهد.
تغییر شیوه زندگی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1- کاهش وزن: برای مدیریت وزن، بهتر است که روی سبک زندگی سالم تمرکز گردد.
2- رژیم غذایی: از یک رژیم غذایی کاملاً مناسب استفاده شود که شامل افزایش کلسیم و کاهش مصرف قند است.
3- ورزش : 150 دقیقه ورزش متوسط یا 75 دقیقه ورزش شدیدتر در هفته مانند دویدن. فراموش نشود که تمرینات قدرتی نیز در برنامه روزانه گنجانده شود.