اگر شما هم جزو طرفداران فراوان انجام فصد خون باشید حتما به دانستن تاریخچه فصد خون در جهان علاقه مندید. در ادامه تاریخچه این عمل یداوی را از گذشته‌های دور بررسی کرده و چگونگی شکل گیری این علم می‌پردازیم.

فصد خون برای درمان چه بیماری‌هایی استفاده می‌شد؟

فصد یک عمل تهاجمی می‌باشد که اگرچه در ابتدا به شکل یک هنر به آن نگاه می‌شد اما به مرور به یک عمل علمی و تخصصی تبدیل شد. این علم در اواسط قرن 18 میلادی برای درمان بیماران با فشار خون بالا و نبض پر فشار و یا بیمارانی استفاده می‌شد که دچار سرگیجه و سردرد و خواب آلودگی بودند. این روش همچنین برای بیمارانی که در معرض سکته بودند نیز بسیار کاربرد داشت. خون‍‌گیری در التهاب ریه نیز بر اساس میزان درد، قدرت نبض و شدت تنگی نفس تجویز می‌شد. فصد خون اما نتوانست در درمان بیماری‌های پر شیوع آن دوران چون تیفوس و حصبه موفق عمل کند و از درمان این بیماری‌ها کنار گذاشته شد.

در هر بار انجام فصد چه مقدار خون از بدن خارج می‌شد؟

میزان خون‌گیری در انجام عمل فصد خون به اندازه 590 میلی لیتر و یک ظرف خیلی کوچک را پر می‌کرد. این مقدار بسته به شرایط تغییر می‌کرد و در مواردی تا 1035 میلی‌لیتر هم افزایش می‌یافت. فصد در نوبت اول به گونه‌ای بود که در مواردی بیمار غش می‌کرد. بیمار طی 6 روز تحت مداوا با فصد خون قرار می‌گرفت که روزانه یا به صورت یک روز در میان مقدار یاد شده خون از بدنش خارج می‌شد. بنابراین بیمار در 3 روز حدود 2809 میلی‌لیتر در 4 روز 3075 میلی‌لیتر و در انتهای 6 روز چیزی حدود 6200 میلی‌لیتر، خون از دست می‌داد.

در گذشته و هنگام فصد خون، ظاهر خون خارج شده از بدن بیمار و ریخته شده در ظرف  اهمیت داشت. قرمزی خون، غلظتش و میزان دوام لخته مواردی بودند که مورد بررسی قرار می‌گرفتند. زمای که روی لخته خون ماده زرد رنگ به عمق یک فنجان تشکیل می‌شد معیاری برای این بود که می‌توان خون گیری را ادامه داد.

نکته دیگیری که در خون گیری اهمیت داشت میزان برشی بود که روی پوست بیمار انجام می‌شد. اگر برشی پهن بر روی ورید بزرگ ایجاد می‌شد به خاطر سرعت و حجم خونی که بیمار از دست می‌داد ممکن بود به سنگوب کردن شخص منجر شود. بنابراین برای خارج کردن خون زیاد برش‌های کوچکتری لازم بود. اما همان طور که ذکر شد این خون گیری تا زمانی که بیمار غش کند ادامه می‌یافت.

پزشکانی که از فصد خون استفاده می‌کردند در مورد این درمان چه نظری داشتند؟

جان هانتر فصد را برای درمان التهاب‌ها و سکته به کار می‌برد. فصد هم مانند روش‌های دیگری چون پاک سازی، رژیم غذایی و استراحت از روش‌های فرو نشاندن التهاب بود. البته هانتر با اینکه معتقد بود خون گیری باید 5 بار یا بیشتر انجام شود و انجام یک باره آن فایده آنچنانی ندارد اما در انجام این عمل فردی میانه رو بود و ضمن توجه به مزاج بیمار، فصد را تا زمانی که التهاب فروکش کند انجام می‌داد.

برای این پزشک ظاهر خون اهمیت فراوانی داشت و این مورد را معیار قرار می‌داد. به طور مثال زمانی که خون به حدی لخته می‌شد که پس از خروج شکل لیوان را به خود می‌گرفت و غلیظ و چسبنده بود، متوجه می‌شد که می‌توان خون گیری‌های بعدی را با ریسک کمتری انجام داد. اما اگر خون داخل لیوان مورد نظر پخش می‌‍شد و به راحتی لخته نمی‌شد خون گیری بعدی را ممنوع می‌کرد.

از دیگر مواردی که برای او معیار به حساب می‌آمد نبض بیمار بود، وقتی بیمار نبض ضعیفی داشت در انجام خون گیری احتیاط می‌کرد. هانتر فصد را برای درمان التهابات چشم و التهابلات لوزه‌ها به کار نمی‌برد اما در درمان بیماری‌های چون آبله، سوزاک و نقرس، این روش را خطرناک اما واجب می‌دانست.

انجام فصد خون با چه انتقاداتی همراه بوده است ؟

فصد خون نیز مانند سایر روش‌های علمی با انتقاداتی همراه بوده است. یکی از مقاطعی که این عمل مورد انتقاد قرار گرفت 300 سال قبل از میلاد مسیح بود. در آن زمان انتقادات بر پایه عوارض جانبی فصد خون مثل بریدن تاندون‌ها، اعصاب و عروق بود. در دوران امپراطوری رم تا رنسانس هم فصد خون با افول رو به رو شد. یکی از دلایل این کم شدن توجه این بود که بیماری‌های شایعی چون تب‌های عفونی کم شده بودند.

ناپلئون یکی از مخالفان فصد خون بود. او اعتقاد داشت این روش عاملی برای قتل افراد است چرا که تا آن زمان بسیاری برای خون گیری غیر اصولی از بین رفته بودند. از افراد معروفی که بعد از انجام فصد خون جان خود را از دست دادند می‌توان به موتزارت و جورج واشنگتن اشاره کرد. موتزارت موسیقی‌دان مطرح جهان که از بیماری نارسایی رنج می‌برد پس از انجام فصد خون به دلیل انجام غیر اصولی و شوک حاصل از خون ریزی زیاد فوت کرد. جورج واشنتگن رییس جمهور ایالت متحده آمریکا نیز به دلیل هایپوولمی ناشی از خون گیری بعد از 24 ساعت از انجام فصد خون درگذشت.

از چه زمان انجام فصد خون مجددا اوج گرفت؟

دوره افول فصد خون طولانی نبود و در 1812 میلادی خون گیری مجددا طرفدار پیدا کرد. این رواج مجدد تا جایی ادامه یافت که در سال 1822 که بیماری‌های التهابی مجددا شیوع پیدا کرده بودند فصد خون بی‌پروا انجام می‌شد. فصد خون در زمان همه‌گیری وبا هم یکی از روش های اصلی درمان بود. از آن دوران تا به امروز فصد خون باز هم دوران فراز و فرودی را پشت سر گذاشته  است. مثلا تا 30 سال بعد از سال‌های یاد شده دوران افولی را برای درمان بیماری‌های التهابی طی کرد اما دوباره به روشی پر طرفدار تبدیل شد.

این روش درمانی در تمام این سال‌ها محبوبیت خود را حفظ کرده است. فراوانی مشاهیر و افراد شاخصی که در تاریخ به فصد خون روی آورده و از این روش درمانی استفاده کردند نشانی از اعتبار این روش و اثر بخشی آن در بین متقاضیان است.

یک کلیک تا
درمان با طب سنتی

ویزیت آنلاین دکتر طب سنتی

هلدینگ سلامت دکتر بانوکا از مراکز با سابقه و حرفه‌ای است که خدمات فصد خون را با بهترین کیفیت به علاقه‌مندان ارائه می‌دهد. این مرکز ضمن فراهم آوردن محیطی بهداشتی و ایمن و با حضور پزشکان و متخصصین حرفه‌ای برای مراجعین حضوری، امکان ارائه خدمات فصد خون در منزل را برای عزیزانی که به دلایلی چون دوری مسیر یا سختی حمل و نقل امکان حضور در کلینیک را ندارند فراهم آورده است. شما می‌توانید از طریق وب‌سایت مجموعه یا تماس تلفنی نوبت خود را رزرو کنید.

منبع: برگرفته از کتاب اعمال یداوی (فصد، حجامت، بادکش، زالو) ؛