بسیاری از مواقع در زندگی خواسته‌ای داریم که به‌جا و بر‌حق است اما نگران از این هستیم که با مطرح کردن آن مشکلی به وجود بیاید.شاید شنیده باشید که جرات داشته باش و حق خودت رو طلب کن. اما جرات‌مندی به چه معنی است؟ و مطرح کردن جرات‌مندانه چگونه است؟ با ما همراه باشید تا در خصوص ابعاد جرات مندی بیشتر بدانید.
آنچه می‌خوانید:
- تعریف جرات مندی
- سبک ارتباطی
- عواملی که مانع از جرات مندی میشود
- رفع موانع جرات مندی
- چگونه رفتار جرات مندانه انجام دهیم
- چگونه درخواست خودمان را جرات مندانه بیان کنیم
- چگونگی برخورد با رفتارهای بی ملاحظه دیگران و انواع رفتار جرات‌مندی
تعریف جرات مندی
جرات‌مندی ابراز صادقانه، احساسات، نظرات، نگرش‌ها بدون احساس اضطراب که شامل دفاع از حقوق خود به شکلی که حقوق دیگران پایمال نشود، فقدان جرات مندی به دلیل اشتباه گرفتن آن با پرخاشگری است، اما در حقیقت جرات‌مندی یک توانایی و مهارت است که باید در این زمینه کسب دانش کنیم. جرات‌مندی جزو سبک‌های ارتباطی در برقراری رابطه است.
به سه نوع سبک ارتباطی دقت کنید:
- پرخاشگرانه : این نوع از رابطه در آن فرد با تهدید کردن یا توهین کردن، حق دیگران را رعایت نمی‌کند.
- منفعلانه : فرد با عذر‌خواهی افراطی و کوچک انگاری خودش تمامی احساس‌ها و حقوق شخصی خود را به نفع طرف مقابل نادیده می‌گیرد.
- جرات مندانه : گونه‌ای از ارتباط که در آن هر احساسی بدون اضطراب به راحتی بیان شده است. نتیجه ی حرکت بسوی اهداف و مقاصد شخصی بدون ضایع کردن حق دیگران است.
با در نظر گرفتن سبک‌های ارتباطی می‌توان متوجه شد که نداشتن جرات‌مندی باعث بروز برخی مشکلات. از جمله: افسردگی، رنجیدگی، ناکامی، انفجار خشم،اضطراب .به دنبال اینها اجتناب از ارتباط با دیگران و ضعف در برقراری روابط بین فردی. مشکلات جسمانی و مشکلات فرزند پروری است.
عواملی که مانع از جرات مندی می‌شوند:
- ترس از دست دان رابطه یا آسیب زدن به رابطه با فرد مقابل.
- احساس گناه در مورد نه گفتن و رنجیدن و ناراحت شدن دیگران.
- اعتقاد به اینکه اگر از قبول درخواست دیگران سر باز بزنم آدم خودخواهی هستم.
- احساس مهم و با ارزش بودن در مواقعی که از شما میشود.
- اعتقاد به اینکه همیشه باید دیگران را از خود راضی و خوشحال نگه داریم.
- اعتقاد به اینکه خوب نیست خواسته‌های خود را بر خواسته‌های دیگران ترجیح دهیم.
- اعتقاد به اینکه اگر کسی رفتار یا گفتار ناراحت کننده داشت بهتر است از آن فاصله بگیریم.
حال که موانع جرات‌مندی معرفی شد متوجه شدید که نداشتن جرات باعث بروز مشکلات در زندگی میشود. برای حل این مسئله باید تغییراتی در رفتار خود به وجود بیاوریم.
رفع موانع جرات مندی
- شناخت باورهای ناکارآمد
یعنی زمانی که در موقعیتی قرار می‌گیریم که نیاز داریم جرات داشته باشیم . از خودمان دفاع کنیم. افکار و باورهای در ذهن ما فعال میشود. مانع از بروز رفتار جرات‌مندانه میشود. که در قسمت موانع جرات مندی به آن اشاره شد پس در موقعیت با شناسایی این افکار سعی در تغییر این باور‌ها داشته باشیم.
- بررسی پیامدهای جرات مند نبودن
حال که افکار و باورهای داریم که مانع از این جرات‌مندی میشود. ارزیابی کنیم که این جرات‌مند نبودن چه پیامدهای برای من دارد؟ آیا می‌توانم این پیامد را قبول کنم؟ اگر این پیامد تحملش برای من سخت پس بهتر است روی جرات‌مندی خودم کار کنم.
انجام رفتار جرات مندانه
حال که باورهای ناکارآمد را شناسایی کردیم و ارزیابی کردیم. جرات مند نبودن چه پیامدی دارد باید دست به اقدام رفتار جرات‌مندانه بزنیم. و حال سوال اینجاست رفتار جرات‌مندانه چگونه انجام میشود؟
چگونه رفتار جرات مندانه انجام دهیم؟
- بیان احساسات مثبت و منفی، قبول نکردن خواسته‌های نابجا دیگران
- بیان احساسات مثبت و منفی
به این معنی که ابتدا باید خودمان از محتوی احساس خودمان آگاه باشیم. یعنی الان داریم چه احساسی رو تجربه می‌کنیم؟ شدت این احساس چقدر است؟ از 1 تا 10 چه نمره‌ای به این احساس می‌دهیم؟حال که متوجه احساس خودمان شدیم، این شناسایی در رد درخواست دیگران به ما کمک می‌کند
مهارت رد درخواست‌های غیرمنطقی دیگران
در برخورد با خواسته‌های دیگران ابتدا فکر کنید. پیامدهای آن را بررسی کنید. اگر به این نتیجه رسیدید که این خواسته غیرمنطقی و خارج از توان شماست. ضمن حفظ حرمت مقابل پاسخ منفی خود را به شکل دوستانه و سازنده بیان کنید.
رد جرات‌مندانه خواسته‌های دیگران سه جز دارد:
- ارائه بازخورد مثبت: در ابتدا علاقه مندی برای کمک به فرد مقابل بازگو می‌کنیم.
- بیان دلیل رفتار: سپس علت تصمیم در خصوص خواسته و احساساتمان را بیان می‌کنیم.
- اعلام تصمیم: در نهایت تصمیم خود را بصورت مطمئن و قطعی اعلام کنیم.
برای یادگیری این سه جز به این مثال دقت کنید. دوست صمیمی من درخواست قرض دادن ماشین من رو به برای آخر هفته دارد.
حال به پاسخ جرات مندانه دقت کنید:
ای کاش میتونستم به تو کمک کنم ( بخش اول)
اما آخر هفته قراره با همسرم برم سفر ( بخش دوم)
بنابراین متاسفانه نمی تونم ماشین رو به تو بدم ( بخش سوم)
چگونه درخواست خودمان از دیگران را جرات مندانه بیان کنیم؟
- تفکر و تعمیق در خصوص خواسته قبل از بیان: قبل از بیان خواسته از معقول و منطقی بودن آن. توانایی طرف مقابل در برآورد کردن و مناسب بودن زمان و مکان را در نظر بگیرید.
- بیان شکل یا وضعیت موجود: یعنی مشکل و شرایط خاص خود را بیان کنیم.
- خواسته واضح و روشن بدون حاشیه‌پردازی را بیان کنیم: شفاف و واضح صحبت کنید
تا به این جا در خصوص توضیح رفتار جرات‌مندانه و چگونگی درخواست از دیگران و رد کردن خواسته دیگران صحبت شد در انتهای این مطلب به این موضوع می‌پردازیم که
چگونگی برخورد با رفتارهای بی ملاحظه دیگران و انواع رفتار جرات مندی
- جرات‌مندی بنیادی: شامل عمل ساده همراه با بیان احساسات. اعتقادات و حقوق شخصی است. به عنوان مثال وقتی کسی حرف شما را قطع کرد بگویید دوست داشتم حرفم را تمام کنم.
- جرات مندی همدلانه: در اینجا با به رسمیت نشان دادن موقعیت یا احساس به طرف مقابل نشان می‌دهیم متوجه وضعیت او هستیم. مثلا در همان مثال قبل می‌توانیم بگوییم: می‌دانم دوست داری نظرت و بگی اما دوست داشتم حرفم رو تمام کنم.
- جرات مندی افزایشی: در این حالت فرد با کمترین مقدار جرات‌مندی شروع می‌کند و اگر طرف مقابل بی‌تفاوت بود به تدریج افزایش داده.
به این مثال دقت کنید: فروشنده‌ی یک جنس می‌خواهد شما این خرید را انجام دهید و پاسخ شما با جرات‌مندی افزایشی بدین گونه است:
نه من هیچکدام از اینها را نمی‌خرم.( باز هم اصرار فروشنده)
نه من قصد خرید هیچکدام را ندارم. ( باز هم اصرار فروشنده)
*دقت کنید من دو بار به شما گفتم که این را نمی خواهم پس حالا از شما می‌خواهم انقدر اصرار نکنید .