مزاج آب و تعیین آن بستگی به عناصر و ترکیبات موجود در آب دارد.
آب به عنوان گواراترین نوشیدنی، آبی است با کیفیت مناسب، که در کنار منافع بسیار زیادی که برای بدن دارد
به صورت کوتاه مدت و بلند مدت اثرات جانبی سوئی نیز برای بدن نداشته باشد.
- طعم و بوی نامطبوع
- تیرگی و کدورت
- ذرات معلق
- سختی و سنگینی و رسوبگذاری
- میزان فلزات سنگین
- و عناصری از جمله سطح نیترات
آب از عوامل تاثیر گذار بر کیفیت آب هستند
که میتوانند تاثیرات سوءی بر بدن داشته باشند و اثرات آنها حتی بعد از سالها آشکار شود.
در این مقاله میخواهیم به این نوشیدنی گوارا بپردازیم و در مورد بررسیهایی که
بر روی انواع آبهای آشامیدنی انجام شده است به زبان طب سنتی و مقالات منتشر شده با شما صحبت کنیم.
اگر میخواهید در مورد تعیین مزاج آب بیشتر بدانید حتماً تا انتها با ما همراه باشید.
مزاج آبهای مختلف
حتماً همهی شما تا کنون با سفر به مناطق مختلف، طعم آبهای مختلف را احساس کردهاید.
گاهی هم ممکن است این تجربه را داشته باشید که با نوشیدن برخی آبها که بسیار سبک هستند؛
احساس راحتی و حتی گرسنگی میکنید و برعکس از نوشیدن برخی آبها احساس سنگینی میکنید.
مزاج آب بسته به عناصر و ترکیبات آب متفاوت است. میزان فلزات سنگین و آلودگیهای آب، بر مزاج یا کیفیت آب تاثیر گذار هستند.
- در گذشته، حکمای طب ایرانی بهترین آب را آب چشمه با 10 ویژگی می دانستند. این ویژگیها عبارتند از آب سرچشمه، زلال، پرآب و جاری با شدت زیاد باشد، و چشمه رو به شمال یا شرق باشد که با نور آفتاب و وزش بادهای شمالی در تماس باشد، وجود سنگلاخ در کف چشمه که به نوعی به عنوان صافی عمل میکند، به بهبود کیفیت آب میانجامد. آب سبک که برای شناسایی آن به روش وزن کردن دو آب و مقایسه آنها اشاره شده است، نیز ویژگیهایی دارد. رفع سریع عطش با نوشیدن کمی آب، احساس شیرینی خاصی در دهان بعد از نوشیدن آب و طبخ سریع غذا از دیگر نشانه های سبک بودن آب برشمرده شده است. امروزه چنین آبی به جز در مناطق کوهستانی یا جنگلهای شمال به ندرت در دسترس است.
بهترین آب از نظر طب سنتی
- در گذشته در طب سنتی پس از آب چشمه، آب باران و سپس آب قنات را مناسبترین آب میدانستند و آب چاه را نامناسب میدانستند. البته امروزه با توجه به شدت آلودگی هوا و لطافت آب باران، آب باران به سبب لطافتی که دارد به شدت آلودگیها را به خود جذب میکند و گاهاً با تبدیل شدن به باران اسیدی میتواند به شدت آسیب زننده باشد.
- آب حاصل از ذوب شدن یخ یا آب برف هر دو به شدت بد و نامناسب برای نوشیدن هستند و میتوانند سبب بروز بیماریهای ناشی از:
- غلبه بلغم،
- غلظت خون
- و ضعف عصب
شوند.
ضرر مصرف آب یخ
در مطالعات جدید تاثیر آب یخ بر کبد موشها بررسی شده و ضرر آن کاملاً به اثبات رسیده است.
مصرف آب یخ میتواند از عوامل مستعد کننده به بروز کبد چرب یا حتی ناباروری باشد؛
پس هرگز برای سرد کردن آب یا نوشیدنی خودتان از یخ استفاده نکنید.
- مصرف آب خنک به عنوان یک مقوی معده عمل میکند و نوشیدن آب ولرم یا گرم باعث ضعف معده و هضم میشود. بنابراین استفاده مداوم از آب شیر چندان توصیه نمیشود. آب باید قدری خنک باشد اما نه به واسطه اضافه کردن یخ!
- آب گرم یا نیم گرم جنبه دارویی دارند و در افراد سالم توصیه نمیشوند. مصرف آب گرم به تنهایی برای مدت کوتاه باعث کاهش میزان نفخ و یبوست در بیماران میشود. در بیماران مبتلا به تشنج، مشکلات حلق و حنجره، دارای خلط پشت حلق و برخی مبتلایان به انواع سردرد و بیماریهای ریوی، خونریزی شدید قاعدگی و مبتلا به تکرر ادرار مانند مشکلات پروستات یا افراد دیابتی، مصرف آب سرد مضر است و این افراد باید آب نیم گرم بنوشند.
چه آبی برای مصرف مناسبتر است؟
در منابع طب سنتی روشهای متفاوتی برای اصلاح مزاج آب ذکر شده است
مانند جوشاندن آب، اضافه کردن کمی ترشی مانند سرکه یا آب لیمو به آب و تصفیه آب.
گاهی این نوشیدنی گوارا میتواند تبدیل به یک ماده مضر برای بدن شود.
- بزرگی شکم
- بیماریهای گوارشی
- بیماریهای کبد و طحال
- غلبه بیماریهای سوداوی یا بلغمی
- و بروز سنگهای کلیوی و صفراوی
همگی میتوانند از عوارض آب نامناسب بر بدن باشند.
آب معدنی
در منابع طب ایرانی به برخی خواص چشمههای آبی که معدنی هستند؛
به صورت خوراکی یا استفاده موضعی اشاره شده است.
از جمله چشمههای معدنی آهن که باعث تقویت هضم و اشتها میشود.
داغ کردن یک شیء آهنی و فرو بردن آن در آب سرد نیز چنین خواصی را به آب میدهد.
به این نوع آب اصطلاحاً آب آهن تاب نیز گفته میشود.
مطالعاتی وجود دارد که آب معدنی میتواند بر روی برخی شاخص های سندرم متابولیک
نظیر کاهش فشار خون یا چربی خون موثر باشد اما شواهد کافی برای آن وجود ندارد.
در برخی مطالعات به وجود ذرات میکروپلاستیک در آب های معدنی اشاره شده است
که میزان آن به اسیدیته آب و کیفیت و ضخامت بطریهای پلاستیکی بستگی دارد.
هر چه کیفیت پلاستیک به کار رفته پایین تر باشد این سطح این ذرات افزایش مییابد.
مشکل بازیافت بطری های پلاستیکی معضل بسیار مهم دیگری است که باید به آن توجه شود.
آب تصفیه شده خانگی
در بررسیهای مختلفی که بر روی مقایسه آب پس از ورود به دستگاه تصفیه آب خانگی و قبل از آن انجام شده است؛
نشان داده شده که کیفیت آب خروجی به کیفیت مزاج آب ورودی بستگی دارد.
در واقع این دستگاهها قادر به حذف کامل فلزات سنگین نیستند. اما حذف املاح معدنی به میزان زیادی صورت میگیرد.
انتخاب دستگاه مناسب با در نظر گرفتن کارایی دستگاههای تصفیه آب خانگی برای
کم کردن در معرض قرارگیری فلزات سنگین و ترکیبات سمی ناشی از کلر در آب میتواند توصیه شود.
علیرغم اینکه آب نقش کم اهمیتی در تامین املاح بدن دارد،
برخی مطالعات نشان دهنده اثرات سوء مصرف مداوم آب هایی که از نظر املاح معدنی بسیار پایین هستند
بر روی اختلال در رشد و تراکم استخوان بچه ها بوده است.
بنابراین مصرف مداوم آب تصفیه شده خانگی چندان مورد تاکید نیست،
ضمن اینکه در کنار استفاده از این دستگاهها باید نظارت کافی بر ارائه دستگاه با کیفیت و استاندارد در بازار به مورد اجرا گذاشته شود.
آب شهری
فلزات سنگین از طرق مختلف به شکل طبیعی یا مصنوعی به منابع تامین کننده آب راه مییابند و با ورود در زنجیره غذایی و تجمع در نسوج سبب ایجاد اثرات سوء بر سلامت انسان میگردند.
فلزات مختلفی مانند سرب، کادمیوم، کروم، منگنز، روی ممکن است از طرق مختلف به شکل طبیعی یا مصنوعی به منابع تامین کننده آب وارد شده و سبب ایجاد آلودگی گردند.
- روی به عنوان یکی از فراوانترین عناصر در پوسته زمین در مقادیر کم از عناصر مورد نیاز بدن میباشد،مصرف کوتاه مدت از مقادیر بالای آن سبب ایجاد دل پیچه، اسهال و تهوع خواهد شد و در طولانی مدت منجر به بیماریهای سیستم عصبی و آسیب لوزالمعده میگردد.
- عنصر مس نیز یکی از ریز مغذیهای ضروری در رشد گیاهان و حیوانات است و در انسان به تولید هموگلوبین خون کمک میکند اما وجود مقادیر زیاد آن در آب آشامیدنی میتواند همانند یک سم عصبی عمل نموده و بیماریهایی نظیر آلزایمر را ایجاد نماید. حضور آن در غلظت بالا شاخصی برای آلودگی آب از طریق شیرابه زباله یا فاضلابهای صنعتی، خوردگی لولههای فلزی و نشت از طریق اتصالات است.
- نیترات و نیتریت از طریق مصرف کودهای شیمیایی، تخلیه فضولات حیوانی، فاضلاب انسانی و پساب تصفیه خانههای فاضلابهای شهری و صنعتی به منابع پذیرنده محیط زیست و آبهای زیر زمینی وارد میشوند.
آزمایشات بر روی آب شهری
مطالعات زیادی بر روی کیفیت و مزاج آب مناطق مختلف از نظر سطح میکروبی یا آلودگیهای شیمیایی یا میزان فلزات سنگین صورت گرفته است.
به عنوان مثال دیده شده که از 58 منابع مورد مطالعه از چاههای فعال منطقه کرج، 8 منبع از نظر آلودگی به فلز مس خارج از محدوده استاندارد گزارش شدند.
در شهر تهران نیز در برخی مطالعات نشان داده شده که میزان آلودگی به سرب بیش از حد مجاز گزارش شده است.
همچنین سطح بالای نیترات آب شهری در مناطق مختلف گزارش شده است.
اگر چه طرح های بسیاری برای بهینه سازی آب و جمع آوری فاضلاب انجام شده یا در حال انجام است، اما همچنان مسئله میزان نیترات و فلزات سنگین آب آشامیدنی یک مسئله مهم است.
توجه داشته باشید که مهمترین منابع طبیعی نیترات و نیتریت سبزیجات است
. متابولیسم طبیعی پروتئین در بدن هم نیترات تولید میکند، اما نیترات موجود در مواد غذایی به حدی نیست که سبب بیماری شود.
از دیگر فرایندهایی که باعث تبدیل نیترات به نیتریت میشوند، ضدعفونی آب با کلر و همچنین دستگاه گوارش است.
مضرات نیترات موجود در آب
بیشترین گروهی که در صورت بالا بودن نیترات آب در معرض خطر قرار میگیرند، شیرخواران زیر سه ماه هستند که شیر خشک مصرف میکنند.
نیتریت باعث تبدیل هموگلوبین به متهموگلوبین در بدن میشود که این ماده توانایی لازم برای حمل اکسیژن خون را ندارد.
مطالعاتی نیز بیان کننده اثرات سرطان زایی ناشی از بالا بودن نیترات آب آشامیدنی بر بدن هستند.
با این وجود، آب شهری بسیاری از مناطق در محدوده استانداردهای بین المللی است و این نگرانی به صورت همیشگی وجود ندارد.
توصیههای تکمیلی:
- با توجه به این که همه انواع آبهای در دسترس ممکن است سموم و آلودگیهایی داشته باشند؛ مصرف ترکیبات حاوی آنتی اکسیدانهای قوی از جمله میوههای مفیدی مانند انار و سیب به دفع این مواد سمی که با مقادیر پایین وارد بدن میشوند کمک میکند.
- در طب ایرانی به چنین ترکیباتی تریاق گفته میشود؛ به معنای پادزهر سموم و از این جمله به پوست مرکبات، نارنج و نارنگی، سیب، گلاب یا گل محمدی، نارگیل و … به عنوان تریاق سموم اشاره شده است.
- جوشاندن آب، اضافه کردن ترکیباتی نظیر لیموترش به آب، استفاده گهگاه از آب معدنی یا آب تصفیه شده میتوانند در پیشگیری از اثرات بد نوشیدن آب نامناسب موثر باشند.
اگر چه دانستن آنچه برای سلامتی بدن مفید است الزامی است؛ اما با توجه به زندگی امروزه و تاثیرات اجتناب ناپذیر سموم غذایی، هوای نامناسب و .. باید بر مواردی که بیشتر قابل تغییر است و مدیریت آنها به دست خودمان است تکیه کنیم.
از این موارد میتوان به داشتن خواب خوب و لزوم ورزش و پرهیز از مواد غذایی بالقوه مضر اشاره کرد.
این را فراموش نکنیم که دغدغه بیش از حد و نگران بودن در مورد آنچه میخوریم؛ شاید تاثیری به مراتب بدتر آنچه میخوریم داشته باشد.
با رعایت تدابیر درست سبک زندگی و تقویت سیستم ایمنی و مصرف مداوم ترکیبات طبیعی حاوی آنتی اکسیدانها، بدن ما قادر خواهد بود
مواد سمی که با مقدار کم وارد بدن میشوند را به روشهای مختلف مانند ادرار، مدفوع و تعریق مناسب دفع کند.
به امید داشتن سلامتی و شادکامی هر چه بیشتر برای شما همراهان عزیز
۶ دیدگاه ها